به گزارش سایت راه‌نوشت، درباره ماجراهای نهضت ملی صنعت نفت، دوران نخست‌وزیری مصدق و حتی کودتای 28 مرداد، آثار مختلف مکتوب و تصویری منتشر شده است؛ اینکه قصه نفت در ایران از کجا شروع شد، مصدق چگونه به نخست‌وزیری رسید، رویارویی نفتی ایران و انگلیس چگونه بود و به کجا رسید و نهایتا سرنوشت دولت مصدق چه شد. غالبا آثار تصویری و مستند هم با این صدای ضبط شده در رادیوی ملی در عصر 28 مرداد 1332 به پایان می‌رسند: «الو! الو! اینجا تهران …»
مستند «محاکمه» یا «محاکمه مصدق» اما با این صدا شروع می‌شود؛ از زمانی که کودتا به پیروزی می‌رسد و مصدق به توصیه نزدیکانش در زیرزمین خانه‌ای مخفی می‌شود. مستند با روایتی از فردای کودتا، از تسلیم شدن دکتر مصدق به دولت جدید می‌گوید. تسلیمی که در پی آن، بازداشت در باشگاه افسران سلطنت‌آباد است، بازداشتی در نهایت احترام.
مصدق در 35 جلسه برگزاری دادگاه، حرف‌هایی شنیدنی و قابل تامل به زبان می‌آورد که مستند به آن‌ها اشاره می‌کند. او طی نطق‌هایش در دادگاه، گاهی هم به اتفاقات دوران نخست‌وزیری گریز می‌زند، اما در یکی از جلسات اولیه، مصدق ادعای عجیبی را مطرح کرد: طبق قانون شاهنشاه حق عزل یا نصب نخست‌وزیر را ندارد. اما مسئله چه بود؟ آیا شاه با توجه به قانون اساسی، چنین اختیاری داشت یا نه؟ بررسی یکی از اتفاقات دوران نخست‌وزیری مصدق، مخاطب را به پاسخ نزدیک می‌کند.
احسان عمادی، نویسنده و کارگردان مستند، دست روی موضوعی گذاشته که کمتر مستندسازی تا به امروز سمت آن رفته. بیان این ناگفته‌ها در افزایش جذابیت کار، اثر مستقیم دارد. پژوهش نسبتا جامع کار هم، از نقاط برجسته «محاکمه مصدق» است. جدای از منابع کتابخانه‌ای و مصاحبه‌ای، از خاطرات و روزنوشت‌های چند نفر از افراد مهم درگیر در ماجرا، در پژوهش این کار استفاده شده است. این ویژگی مثبت، هم بر جذابیت کار افزوده و هم توانسته نتیجه اثر را به حقیقت نزدیک‌تر کند.
در حیطه خوانش گفتارمتن مستند هم، هرچند محمد بحرانی صداپیشه گمنامی نیست اما استفاده از صدای او برای روایت مستندی در این ژانر، تازگی دارد.
در مجموع، «محاکمه مصدق» مستندی جمع‌وجور با پژوهشی مکفی، ناگفته‌هایی از محاکمه دکتر مصدق را بازگو می‌کند، ناگفته‌هایی جذاب و البته عبرت‌آموز.
جهت تماشای مستند اینجا کلیک کنید.
نویسنده: محمدصادق شریفی
کلیه حقوق برای عماریار محفوظ است.