این روزها که برنامه‌های استعدادیابی خوانندگی، شبکه‌های سیما و نمایش خانگی را یکی پس از دیگری تصاحب می‌کنند و به طور کاملا اتفاقی، از سلبریتی‌هایی که در وقایع سال قبل، آتش‌بیار معرکه بودند به جای داور استفاده می شود. بد نیست به بررسی برنامه‌ای بپردازیم که در روزهای ماه مبارک رمضان، قرآن را از شبکه قرآن خارج کرد و با ایده‌ای بومی، وجهی جدید از قرآن را به مخاطبین خود نشان داد.
برنامه «محفل» که از ابتدای ماه مبارک رمضان، مهمان مخاطبین شبکه سه سیما بود تا ساعات و دقایق منتهی به افطار را برای آنها پر کند؛ با استفاده از رویکردی متفاوت و شرکت‌کنندگان مستعد، توانست به همه نشان دهد که میتوان بر بستر ارزش‌های اسلامی ایرانی برنامه ساخت و بدون وابستگی به ایده‌های غربی و یا سلبریتی‌ها، مخاطب را جذب کرد.
انس با قرآن و تدبر در آیات این کتاب آسمانی، از موارد مهمی بود که بارها توسط قرآن پژوهان و قاریان و بالاخص رهبر معظم انقلاب بر آن تاکید شده بود. موضوعی که متاسفانه در رویکرد برنامه سازی تلوزیون جایی نداشت. اما در برنامه «محفل» ابتدا با آشکار کردن جذابیت‌های ظاهری قرآن و ارائه تلاوت‌های دلنشین، تدبر در آیات نیز به دست آمده و مخاطب می‌توانست علاوه بر شنیدن تلاوت‌های دلنشین، جامعیت قرآن در موضوعات گوناگون را حس کند. بارها در طول برنامه «محفل» مخاطبین شاهد تلاوت آیاتی بودند که به طور مستقیم با آنچه در حال رخ دادن بود در ارتباط بود و معنی آیات قرائت شده، به خوبی توسط مخاطبین حس شده و منجر به تدبر ایشان در آیات قرآن می شد.
برنامه محفل که با حضور داورانی که همه از قاریان ممتاز بین المللی و یا چهره های قرآن پژوهی مشهور تشکیل می شدند توانست به معرفی چهره‌های قرآنی بپردازد که در گوشه و کنار کشور و در اوج گمنامی به سر می بردند، افرادی که نه در خانواده‌هایی با توان مالی بالا به دنیا آمده بودند و یا با مرکز نشینی در اوج امکانات به سر می‌بردند. افرادی که توانسته بودند در سایه قرآن، به درجات ممتاز علمی و عقلی و معنوی برسند.
نکته جالب توجه اما تفاوت این افراد با سایر شرکت کننده‌های دیگر برنامه‌های استعداد یابی بود، به طور مثال، یکی از شرکت‌کنندگان برنامه «محفل» یک دختر 9 ساله بود که از سن 7 سالگی حافظ کل قرآن شده و در عین حال همچنان رنگ‌وبوی نشاط نونهالی در آن دیده میشد. گویا که حفظ قرآن و درجات علمی علاوه بر افزایش میزان درک و فهم این شرکت‌کننده 9 ساله، تغییری در ذات کودکانه او ایجاد نکرده بود، در حالی که در برنامه های استعداد یابی دیگر، کودکان اغلب از ذات کودکانه خود فاصله گرفته و به مانند یک انسان بالغ، نشاط کودکانه خود را با پرحرفی متملّقانه بزرگسالان تعویض کرده بودند.
دیگر تفاوت «محفل» تفاوت آن با نمونه‌های خارجی بود که در این سال‌ها به پای ثابت شبکه‌های تلوزیونی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس بدل شده است. در اغلب این برنامه‌ها توجه اصلی بر روی قرائت است و نه تاثیرگذاری. موضوعی که رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار با قاریان قرآن در ابتدای ماه مبارک رمضان بر آن تاکید نمودند که باید توجه بر تاثیرگذاری باشد نه ارائه یک تلاوت فنی بر طبق قوائد موسیقی . این موضوع به خوبی در برنامه محفل رعایت شده بود به طوری که علاوه بر ارائه تلاوت‌های دلنشین و جذاب، هدف اصلی تلاوت که تاثیرگذاری می‌باشد نیز فراموش نشده بود.
«محفل» که رویکردی بین المللی داشت، با استفاده از قاریان و مسلمانان سایر کشورها توانسته بود که جهان امروزی که هر لحظه بیشتر به اسلام گرایش پیدا می‌کند را به تصویر بکشد. در این برنامه چه در میان داوران و چه در میان شرکت‌کنندگان، افراد زیادی از کشورهای اروپایی و عربی و یا حتی آمریکای لاتین و آسیا نیز دیده میشد.
دیگر نکته مهم در «محفل» توجه و تاکید داوران بر عدم فشار بیش از حد بر کودکان و نوجوانان برای حفظ قرآن بود. هرگاه که در طول برنامه محفل شرکت‌کننده نوجوان و یا نونهالی حضور می‌یافت که حافظ کل و یا بخشی از قرآن بود، داوران ضمن تقدیر از والدین وی و تشویق شرکت‌کننده، بر مخاطبین خود تاکید می‌کردند که در جهت حفظ قرآن کودکان و فرزندان خود را تحت فشار قرار ندهند.
برگ برنده «محفل» اما حضور قاریان ممتازی چون حامد شاکرنژاد بود که در عین شهرت و موفقیت بسیار در سطح بین المللی، در ایران به شدت گمنام بوده و در زیر هیاهوهای کاذب فرهنگی، پنهان شده بودند. بخش عمده مخاطبین این برنامه در هر لحظه مشتاق شنیدن قطعه تلاوت دیگری از این گونه قاریان بودند.
یکی دیگر از نقاط قوت «محفل» اجرای خوب مجری توانمند کشورمان، رسالت بوذری بود که علاوه بر تلطیف اوضاع در عین مدیریت نظم برنامه، به دلیل تسلط بر قرآن و توان بالا در باب معلومات دینی توانسته بود آهنگ معنوی و تخصصی برنامه را نیز حفظ کند. امید است، استفاده از مجریان توانمند که علاوه بر تخصص در زمینه اجرا در سایر موضوعات ملی و مذهبی نیز تسلط دارند در صدا و سیما افزایش یابد. کارگردانی ، دکور و جلوه های گرافیکی نیز از دیگر نقاط قوت برنامه محفل بود.
«محفل» نشان داد که ظرفیت های معنوی و ملی کشور عزیزمان ایران، آنقدر زیاد است که میتوان با اتکا به آن، علاوه بر برنامه‌سازی موفق و جریان‌ساز، مخاطبین را نیز راضی کرد و ایشان را با موضوعات ارزشمندی چون قرآن مانوس کرد. امید است که در آینده‌ای نزدیک، امثال برنامه‌هایی چون «محفل» جای رویکرد سلبریتی پروری و غرب‌زدگی رسانه ملی را بگیرد.
کلیه حقوق برای عماریار محفوظ است.