وقتی در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر، اولیور استون، فیلمساز معروف آمریکایی در سینما فلسطین تهران از سینماگران ایرانی پرسید: «چرا سینما را برای روایت انقلاب‌تان به کار نگرفتهاید؟» یک واقعیت بزرگ در مقابل مخاطبان سینمای ایران قرار گرفت که این سینما، یکی از محوری‌ترین واقعیات تاریخ این مرز و بوم را به‌طور کامل سانسور کرده است.
به گزارش سایت راه‌نوشت، معمولا وقتی به مقوله سانسور در این سینما و فیلم‌هایش اشاره می‌شود، در نهایت حذف برخی روابط و صحنه‌های غیراخلاقی یا جرح و تعدیل تکه‌پرانی‌های جنسی و پرده‌درانه یا کوتاه کردن بعضی شعر و شعارهای شبه سیاسی در نظر می‌آید اما شاید بزرگ‌ترین سانسور تاریخ سینمای ما که کمتر مورد توجه قرار گرفته یا اصلا به آن پرداخته نشده، آن است که به‌عنوان رسالت یک سینمای ملی، فیلم یا تصویری از باورها، اعتقادات، ریشه‌ها، هویت و تاریخ این مردم و سرزمین‌شان، بر پرده سینما نرفت یا مواردش خیلی قلیل و معدود بود.
این در حالی است که در سینمای غرب و به‌خصوص هالیوود، آثار بسیاری درباره فرازها و شخصیت‌های تاریخی، علمی، اجتماعی و سیاسی و همچنین باورها و اعتقادات ایدئولوژیک‌شان ساخته شده و تقریبا موردی را از قلم نینداخته‌اند تا جایی که همه ساله بیش از نیمی از نامزدهای فصل جوایز (Season Award) را آثار بیوگرافیک و تاریخی تشکیل می‌دهند؛ از زندگی اغلب دانشمندان‌شان مانند پاستور ، فلمینگ، ادیسون ، نیوتن ، داوینچی و… و دانشمندان اخیرتر مثل جان نش و استیو جابز و سه زن دانشمند عامل فرستادن انسان به کره ماه در فیلم «چهره‌های پنهان» و … گرفته تا شخصیت‌های سیاسی/ تاریخی همچون کرامول، هنری هشتم، الیزابت، دیزراییلی، جورج ششم و حتی مارکس، لنین، استالین، کندی، نیکسون و لینکلن (که بیش از ۳۷ فیلم و انیمیشن درباره وی ساخته شده) و … و تا مبارزان و مصلحانی مانند چه‌گوارا، گاندی، مالکوم ایکس، مارتین لوترکینگ و … و ورزشکارانی مثل برادران شولتز کشتی‌گیر، لوییس زامپرینی، محمدعلی کلی، کرول شلبی و … و هنرمندانی مانند موتزارت، فریدا، پولاک و نویسندگانی مثل داستایوفسکی، امیل زولا، ویرجینا وولف، سالینجر، تالکین و حتی سینماگرانی چون دالتون ترومبو، هیچکاک، منکیه‌ویتس و … و صدها فیلم درباره بزنگاه‌های تاریخی مثل جنگ ویتنام، جنگ کره، جنگ‌های جهانی و اشغال عراق، لبنان، افغانستان، عملیات انتبه، انتقام مونیخ و … و تا ماجراهایی مانند ۱۱سپتامبر و بمب‌گذاری در ماراتن بوستون، حادثه تروریستی قطار پاریس و …
اما در سینمای ایران، فیلمی درباره بیش از ۱۰قرن تاریخ تمدن اسلامی در این سرزمین و دانشمندان و علما و فرهیختگانش جلوی دوربین نرفته، راجع به تاریخ مبارزات معاصر این مردم از نهضت‌های ضد استعمار و قراردادهای خفت‌بارش و حضور تلخ بیگانگان در این آب و خاک و رشادت‌ها و مجاهدت‌های ملت ایران در این سینما قدمی برداشته نشد، از امیرکبیر و شیخ فضل‌ا…، مدرس، خیابانی، آیت‌ا… کاشانی، نهضت ملی شدن صنعت نفت، فداییان اسلام، مقاومت سعیدی‌ها، غفاری‌ها و … کسی فیلمی نساخت.
هیچ فیلمسازی به نهضت پرشکوه امام از خرداد ۴۲ تا بهمن ۵۷ با صدها و هزاران فراز و نشیب و اوج و فرود دراماتیک نپرداخت، هیچ‌کس از غروب غم‌انگیز تبعید امام در آبان۴۳، زندان‌ها، تبعیدها و مبارزات یاران ایشان در آن سال‌ها تصویری روی پرده سینما نبرد، از مجاهدت‌های مطهری و مفتح در حوزه و دانشگاه، از بهشتی و باهنر و عراقی و مردان عرصه انقلاب در سال‌های سیاه طاغوت، از رجایی که از پایین‌ترین اقشار جامعه به ریاست جمهوری رسید و توسط شقی‌ترین افراد روزگار ترور شد، از ترور ۱۷هزار شهید که هر یک برگ درخشانی از حقانیت این انقلاب و نظام و ملت بودند، از دانشمندان سال‌های اخیر این دیار که در سخت‌ترین دوران (تحریم‌های به قول آمریکایی‌ها فلج‌کننده) این کشور را بر قله‌های علم و دانش نشاندند، از ورزشکاران زن و مرد افتخارآفرین که حیرت جهانیان را برانگیختند و … از هیچ کدام آنچنان که باید فیلمی ساخته نشد و در سالن‌های سینمای این مملکت به نمایش درنیامد. از مخوف‌ترین گروهک تروریستی تاریخ معاصر این سرزمین که سال‌ها پیش از داعش، کوچه و خیابان‌های این مملکت را به خاک و خون کشید، به اندازه تعداد انگشتان دست هم فیلم ساخته نشد که بعضا هم با ده‌ها مانع بودجه و بی‌توجهی و سنگ‌اندازی دوتابعیتی‌ها مواجه شد. از عظیم‌ترین تجمع و پیاده‌روی تاریخ جهان که حیرت همگان را برانگیخته و هر ساله برای اربعین انجام شده، حتی یک پلان در هیچ یک از آثار سینمایی ما رویت نشد. از تلاش خستگی‌ناپذیر نیروهای جهادی در طول ۴۳ سال انقلاب که از همان روزهای نخستین پیروزی آغاز شد، از شهر و روستاهایی که آباد شدند، از ده‌ها میلیون نفری که باسواد شدند، از ایستادگی‌ها و مقاومت‌ها و ایثارها و … از مجاهدت‌های خاموش، از سربازان گمنام، از شهادت‌های غریبانه و … از هیچ کدام فیلمی در سینمای ایران تولید نشد.
این بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین سانسور در سینمای ایران بوده که سال‌ها ادامه داشته و کمتر کسی پرسیده که چرا همه این آدم‌ها و مفاخر و فراز و نشیب‌ها و بزنگاه‌های تاریخی و جلوه‌های اعتقادی و ملی در این سینما حذف شده‌اند؟
سعید مستغاثی – مستندساز و کارشناس سینما
منبع: روزنامه جام جم
کلیه حقوق برای عماریار محفوظ است.