به گزارش سایت راه‌نوشت، یکی از قالب‌های مهم حوزه رسانه و عرصه فیلمسازی، صنعت «انیمیشن» به شمار می‌رود؛ صنعتی که با صراحت می‌توان گفت امروز به یکی از پرطرفدارترین ژانرهای سینما تبدیل شده است.
در کشورمان به گواه صاحبان سبک و فن، صنعت انیمیشن‌سازی با همه فراز و نشیب‌هایی که در طول سالیان مختلف داشته است، توانسته به پیشرفت‌های بسیار مهمی دست پیدا کند و علاوه بر بازارهای داخلی به بازارها و جشنواره‌های خارجی نیز راه پیدا کند.
بعد از اکران آثاری همچون شاهزاده روم، فیلشاه، رستم و سهراب، پسر دلفینی و … این روزها شاهد نمایش «لوپتو» هستیم؛ انیمیشنی به کارگردانی عباس عسکری و تهیه‌کنندگی محمدحسین صادقی که نخستین محصول سینمایی مرکز انیمیشن سازمان سینمایی سوره است و با تکنیک سه‌بعدی در استودیو «فراسوی ابعاد»، توسط هنرمندان کرمانی تولید شده است. این انیمیشن توانسته جایزه ویژه دبیر در جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان و پروانه زرین برای بهترین دستاورد فنی و هنری بخش بین‌الملل را به دست آورد و به دهمین جشنواره یونیورسال کیدز استانبول نیز راه یابد.
حال در میزگردی صمیمانه با حضور عوامل اصلی «لوپتو»، محمدحسین صادقی «تهیه کننده»، عباس عسکری «کارگردان» و فرشاد امین‌زاده «نویسنده»، این موضوع بررسی شده است:
نه مینی‌مال نه شعاری
فرشاد امین‌زاده به عنوان یکی از نویسندگان این انیمیشن سینمایی، در پاسخ به اینکه تازگی و متفاوت و نو بودن ایده این پویانمایی چقدر مدنظر سازندگان بوده، گفت: ما سعی کردیم کاری که می‌سازیم، یک کار غیرعادی بدون مخاطب نباشد. حتما مخاطب برای‌مان مهم بوده ولی نمی‌خواستیم از این دست کارهای مینی‌مال شعاری بسازیم. می‌خواستیم کاری بسازیم که کودک ببیند و یک ساعت لذت ببرد و این برای او یک خاطره ماندگار شود.
عباس عسکری، کارگردان «لوپتو» در همین باره افزود: از همان اول هم جذابیت و حال خوب برای‌مان خیلی مهم بود. خیلی مهم بود که کودک حداقل در حین تماشای این فیلم حال خوبی را تجربه کند؛ حالا اگر تاثیر عمیق هم در کنارش بود، چه بهتر. از همان سال 94 که نگارش فیلمنامه آغاز شد، محتوای امیدبخش آن مورد توجه ما بود و از قضا اکران هم در شهریور و مهر افتاد که شرایط جامعه کمی ملتهب شد و این تقارن به نظرم خیلی خوب بود، چرا که مردم در چنین روزهایی بیشتر به چنین فیلم‌هایی نیاز دارند.
خلق به جای اقتباس
امین‌زاده در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا برای این ایده از دیگر الگوهای پویانمایی هم کمک گرفتند یا خیر، گفت: نه اصلا! از همان ابتدا تولید ایده مدنظرمان بود، نه اقتباس و الگوبرداری. به دنبال خلق یک ایده خوب بودیم و خیلی به دنبالش گشتیم. حدود 50 الی 60 ایده داشتیم؛ از کتاب‌ها، بانک فیلمنامه خانه سینما و… در این مسیر کمک گرفتیم. این ایده‌ها بررسی شدند و ایده‌هایی که برجسته‌تر بودند، مشخص شدند. قوی‌ترین ایده همین «لوپتو» بود که آن موقع با نام «من و فرشته» شناخته می‌شد. یک تیم ایده‌پردازی داشتیم و ایده را در این تیم پرورش دادیم. نشستیم و کار کردیم و به این ایده پر و بال دادیم و رسیدیم به سیناپس، و فیلمنامه از دل آن درآمد.
عسکری درباره اینکه چرا قصه این انیمیشن دست روی یکی از اسباب‌بازی‌های سنتی کرمان گذاشته، تاکید کرد: «لوپتو» عروسک دست‌سازی است که در کرمان برای بچه‌ها ساخته می‌شود. بیشتر قدیمی‌های کرمان این عروسک را می‌شناسند. شاید این فیلم باعث شود این عروسک هم احیا و در بین نسل جدید هم بیش از پیش مطرح شود.
برای احیای اعتماد از دست رفته
سپس محمدحسین صادقی، تهیه‌کننده انیمیشن «لوپتو» درباره متفاوت و تازه بودن ایده این اثر که پیش‌تر درباره آن صحبت شد، گفت: هر فیلمسازی یا بهتر است بگویم هر گروه فیلمسازی‌ای، نگاه خودش را به مقولات دارد. ما هم در استودیوی فراسوی ابعاد، از زمان شکل‌گیری ایده، این مفهوم حال‌خوب‌کن و سرگرم‌کننده برای‌مان مهم بوده است. مقوله جذابیت برای ما خیلی موضوعیت دارد و روی آن تاکید داریم. مجموع این مباحث منجر به خروجی‌ای شد که الان تحت عنوان «لوپتو» روی پرده سینماست.
فرشاد امین‌زاده در همین باره اضافه کرد: من قبلا هم گفته‌ام که 99 درصد کار باید جذابیت باشد. یک اعتمادی به آثار حوزه کودک بوده که از دست رفته؛ اول باید این اعتماد را بازسازی کرد و سپس اگر توانستیم و زورمان رسید و محتوای خوبی بلد بودیم، آنها را هم به اثر اضافه کنیم. احیای آن اعتماد خیلی مهم است.
تهیه‌کننده «لوپتو» عنوان کرد: هر مجموعه یک نگاه اصلی دارد و سعی می‌کند آن نگاه اصلی را دنبال کند. به دلیل آنکه کار و فرآیند تولید گروهی است، این نگاه یک مقدار استودیومحور می‌شود. استودیوی قاب آسمان را با «فهرست مقدس» و «پسر دلفینی» می‌شناسند؛ هنر پویا را با «شاهزاده روم» و «فیلشاه» و «بچه زرنگ». در فراسوی ابعاد هم آثار تلویزیونی قبلا تولید شده و این آثار به علاوه «لوپتو» کارنامه‌اش را تشکیل می‌دهند.
وسوسه برای اکران؟ هرگز!
صادقی در جواب این سوال که آیا اکران موفق «پسر دلفینی» موجب وسوسه‌ای برای اکران اثرشان در این برهه شد، اظهار کرد: اگر بخواهم صادقانه پاسخ بدهم، خیر! ما فیلم‌مان از بهمن 98 آماده اکران بود. قرار بود نوروز 99 اکران شود که متاسفانه کرونا پیش آمد و شیوع گسترده‌اش باعث تعطیلی سینماها شد. به همین خاطر اکران «لوپتو» چندین بار به تعویق افتاد. ابتدای امسال بود که در جلساتی که با حوزه هنری داشتیم به این نتیجه رسیدیم امسال از تاریخ 14 مهر که مصادف با پایان صفر بود، اکران را شروع کنیم. «پسر دلفینی» سال 99 تولیدش تمام شد، البته دیرتر از ما تولید را شروع کرده بودند و به همین دلیل بیش از یک سال پس از «لوپتو» تولیدش تمام شد. آنها هم می‌خواستند اکران کنند و در پیچ‌وخم تصمیم‌گیری بین تهیه‌کننده و پخش، تصمیم بر اکران «پسر دلفینی» در شهریور شد. از زمانی که اکران آنها شروع شد، تاریخ شروع اکران «لوپتو» هم مشخص بود. اینطور نبود که ما بگوییم حالا که «پسر دلفینی» خوب فروخته، ما هم بیاییم و اکران کنیم. از قبل تاریخ آغاز نمایش معلوم بود، البته اینکه پسر دلفینی 17 و نیم میلیارد تومان فروخت و اواسط اکرانش از استقبال خوبی برخوردار شد هم خیلی ما را امیدوار کرد. پس از آن اتفاقاتی افتاد و تنش‌هایی به وجود آمد؛ در نتیجه ما هم اکران‌مان عقب افتاد و زمان آغاز اکران از 14 مهر به 11 آبان تغییر کرد.
وی ادامه داد: ما در این بحث که می‌خواهیم اکران کنیم، از همان ابتدای سال تصمیم جدی داشتیم. این مسائل که شروع شد، خیلی راجع به این موضوع صحبت کردیم که چه کنیم و چه تصمیمی بگیریم. چند مساله وجود داشت؛ مثلا اینکه آیا اصلا در این شرایط مخاطبی هست که برای فیلم کودک به سینما برود؟ آیا اصطلاحا سر فیلم بریده نمی‌شود؟ نظرات متفاوت بود و تصمیم‌گیری راحت نبود. من خودم هم با بچه‌های پخش چندین بار صحبت کردم و این تصمیم گرفته شد که اگر می‌توانیم، برای حال جامعه و فضای کودک و نوجوان کاری کنیم و فضا را بهبود ببخشیم چون این مسائل و اعتراضات و ناآرامی‌ها خیلی ارتباطی به کودکان ندارد و آنها نباید تحت‌الشعاع این اتفاقات، از دنیای کودکانه خود دور شوند.
صادقی درباره پیامی که اکران در چنین شرایطی می‌تواند داشته باشد، گفت: پیام اکران در این زمان یعنی ما تمام تلاش‌مان را برای بهبود حال بچه‌ها کردیم و امیدواریم اتفاقات خوبی در ادامه بیفتد. اکران ما نزدیک جام‌جهانی هم بود و این اتفاق بزرگ رسانه‌ای می‌توانست بر امور فرهنگی هم سایه بیندازد و در نتیجه همه چیز تحت‌الشعاع این رویداد قرار گیرد. تا چه زمانی برای اکران صبر کنیم؟ صبر کنیم تا نوروز؟ این سوالات مطرح بود و در نهایت تصمیم بر این شد که اکران کنیم.
عروسکی ساختنی و دست‌ساز
عسکری درباره لفظ لوپتو و معنا و مفهوم آن گفت: اگر اشتباه نکنم ریشه لوپتو از لعبت می‌آید. در بعضی استان‌های دیگر هم این لفظ مصطلح هست. غیر کرمان حتی در برخی استان‌های شمالی هم به این عروسک‌ها می‌گویند لوپتو. سیستان و بلوچستان هم همین‌طور. البته نمی‌دانم چقدر این لفظ در بین آنها فراگیر است. در خود کرمان هم شاید نسل جدید خیلی درباره این عروسک چیزی نداند. شاید با این اسم برای این انیمیشن، عروسک لوپتو هم احیا شود.
صادقی نکته‌ای درباره این عروسک اضافه کرد و گفت: عروسک لوپتو مهم‌ترین ویژگی‌اش این است که ساختنی و دست‌ساز است. به عنوان مثال در قدیم کسی لوپتو نمی‌فروخت و خود مادرها بودند که با وسایل داخل خانه، پارچه اضافی، نخ و کاموا این عروسک را می‌ساختند تا بچه‌ها بازی کنند و لذت ببرند. لوپتو اسباب‌بازی‌ای با شکل ثابت نبوده و هر کسی خلاقیتش بیشتر بوده، لوپتوی قشنگ‌تر و بامزه‌تری می‌ساخته است. به عبارتی می‌توان گفت این عروسک تولید داخل و ساختنی بوده است و خودشان آن را می‌ساخته‌اند. به خاطر همین ویژگی عروسک، آقای عسکری پیشنهاد دادند که اسم «لوپتو» نام این انیمیشن باشد.
صادقی همچنین درباره بازخوردهایی که از مخاطبان در استان کرمان و خارج از این استان گرفته‌اند، گفت: مهم‌ترین بازخورد در کرمان این بود که مردم فهمیدند چقدر حوزه تولید انیمیشن شهرشان پیشرفت داشته است. بازخورد دیگر مخاطبان هم به طور کلی خیلی خوب بود. افراد زیادی تماس گرفتند و پیغام دادند. من حتی می‌رفتم و کامنت‌های سینماتیکت را می‌خواندم و همه مثبت بودند و مخاطبان بویژه کودکان از فیلم راضی بودند.
کارگردان «لوپتو» درباره شخصیت‌پردازی‌ها یادآور شد: وجهه طنز کار برای‌مان خیلی مهم بود. اصلا آسایشگاه روانی به خاطر همین وجهه طنز اضافه شد. همان اول هم یک مقدار این هراس وجود داشت که ساخت شخصیت‌هایی که مشکل روانی دارند، دشوار باشد اما به خاطر پتانسیل خوب شخصیت‌پردازی‌های این سبک برای سوار کردن بار طنز روی آنها، این انتخاب را داشتیم و به نظرم انتخاب خوبی هم بوده و با استقبال بینندگان مواجه شده است. شاید اگر آدم‌های عادی بودند، اینگونه درنمی‌آمد و ویژگی خاص این کاراکترها تاثیر خاصی روی طنز انیمیشن داشت.
عسکری در پاسخ به اینکه چگونه برای این انیمیشن به شعار «شادی ساختنی است» رسیدند، گفت: این شعار ابتکار بچه‌های تیم تبلیغات و پخش بود. شعار خوبی بود و با محتوای فیلم ارتباط داشت. شعار اولیه «جشن اسباب‌بازی‌های ایرانی» بود اما با عوض شدن شرایط و تعویق اکران، شعار عوض شد و بحث محتوایی و امید دادن هم در شعار جدید مدنظر قرار گرفت.
تهیه‌کننده «لوپتو» ادامه داد: در برهه‌ای برنامه‌ریزی‌های کمپین فیلم به کلی نسبت به شرایط عوض شد؛ به این علت که چند تا اتفاق مهم افتاد. اینترنت شکل و شمایلش تغییر کرد؛ کلا در دوره‌ای قطع بود و بخش زیادی از کمپین تبلیغاتی فیلم‌مان که در فضای مجازی اتفاق می‌افتاد، بلاتکلیف ماند. حتی شعار تبلیغاتی‌مان هم عوض شد و شیوه‌های تبلیغاتی و دعوت مردم هم دوباره از اول برنامه‌ریزی شد و همه اینها متاثر از فضای روز بود.
صادقی درباره تغییر نام فیلم در اواسط فرآیند تولید گفت: همان زمانی که روی طرح این انیمیشن کار می‌کردیم، یک اسم باید برایش انتخاب می‌کردیم. موقتا اسم «من و فرشته» انتخاب شد و پروانه ساخت را هم با همین نام گرفتیم اما از همان روز اول همه مطمئن بودیم که اسم عوض می‌شود. سال 95 پروانه ساخت گرفتیم و تولید را شروع کردیم. سال 96 هم با حوزه هنری وارد همکاری شدیم. سال 97 بود که ما به اسم «لوپتو» رسیدیم و اواخر تولید بود که این اسم قطعی شد.
سودآور ماندگار مهجور
فرشاد امین‌زاده، نویسنده فیلمنامه «لوپتو» با تاکید بر عدم حضور انیمیشن ایران در جایگاه واقعی‌اش گفت: مسؤولان نمی‌دانند که حوزه انیمیشن چه گوهر گرانبهایی است و از سر همین ندانستن سراغش نمی‌آیند و زیان می‌بینند. وقتی انیمیشن می‌سازی، در حقیقت کالایی تولید می‌کنی که قابلیت صادرات دارد ولی حتی یک گرم آن صادر نمی‌شود. این صرفه اقتصادی جدا از بخش فرهنگی است و اگر تنها آن سرمایه‌ای که برمی‌گردد مدنظر مسؤولان باشد، ارتقای خوبی را در عرصه انیمیشن خواهیم دید.
محمدحسین صادقی راجع به تصمیماتی که «لوپتو» برای حضور در جشنواره‌های داخلی داشته، گفت: سال 98 پروژه به پایان رسید و فیلم ما آماده بود. همان موقع فرم جشنواره فجر را پر کردیم. جشنواره فجر پروتکل‌هایی برای حضور انیمیشن‌ها دارد و تنها در صورتی جشنواره پذیرای فیلم‌های انیمیشن خواهد بود که بیش از یک اثر آماده و متقاضی باشد. سال 98 فقط ما متقاضی بودیم. سال 99 «پسر دلفینی» تنها فیلم انیمیشن متقاضی فجر بود. در فجر 1400 هیچ پویانمایی‌ای تقاضای حضور در جشنواره را نداشت. امسال هم «ببعی» و «مسافری از دایتیا» هستند. «مسافری از دایتیا» کاری از بچه‌های انیمیشن‌ساز شهر مشهد است و فرآیند تولید آن کمی جلوتر از «ببعی» است. اگر این دو اثر پویانمایی با هم برسند، احتمال حضورشان در فجر می‌رود.
صادقی افزود: هر آن چیزی که به کودک مرتبط است، راهبردی است. بی‌توجهی به هر یک از حوزه‌های آموزش و پرورش، فعالیت هنری، فرهنگی، رسانه‌ای و… آسیب‌زاست. اصلی‌ترین ولنگاری‌های فرهنگی، ناشی از کم‌کاری در حوزه کودک و نوجوان است. متاسفانه در رژیم مصرف رسانه‌ای کودک ما چندان نظارتی انجام نمی‌شود و آنها با چند کلیک ساده به هر گونه محتوایی می‌توانند دسترسی داشته باشند؛ کنترل چندانی وجود ندارد و کپی‌رایت خیلی معنا ندارد. تولیدات حوزه کودک انگشت‌شمار است. حالا اگر ذره‌بین بیندازیم روی پویانمایی خیلی عمیق‌تر این موضوع را درک می‌کنیم.
وی همچنین گفت: یک مثال می‌زنم. مثلا منابع آب؛ سرمایه‌گذاری 20 سال گذشته به سمتی بوده که بزرگ‌ترین صنایع فولاد ما در مناطقی بوده که مشکل آب داریم. این موضوع خیلی مبنایی‌تر و عمیق‌تر است. انیمیشن تنها یک نمود آن است. انیمیشن محصولی راهبردی است. ضریب نفوذش در مخاطب بسیار گسترده است. کمتر محصولی می‌توان پیدا کرد که اینگونه باشد. زبان انیمیشن زبان بین‌المللی است. شخصیت‌های انیمیشن، انتزاعی و تخیلی و برگرفته از خلاقیت نویسنده است و نوعی جهان‌شمولی دارد. همه انسان‌ها فارغ از فرهنگ و زبان‌شان، کاراکترهای کارتونی را دوست دارند. شما اقبال به آثار غربی را در شرق نگاه کنید؛ ببینید الان در ایران انیمه‌های ژاپنی چقدر طرفدار دارند!
صادقی ماندگاری شخصیت‌های خلق‌شده در انیمیشن را فاکتور دیگری از یک اثر موفق دانست و گفت: دیزنی همین یک ماه پیش 96 سالگی میکی ماوس را جشن گرفت. کدام محتوای فرهنگی‌ای، ماندگاری 96 ساله دارد؟ ما با چه ابزاری بهتر از انیمیشن می‌توانیم مفاهیم فرهنگی، داستانی، ادبی، تاریخی، فرهنگی و دینی خودمان را منتقل کنیم؟ ما چطور می‌توانیم تخت جمشید را به طور کامل تصویرسازی کنیم؟ چطور تمدن 2500 سال پیش ایران را نشان دهیم؟ چطور آینده ایرانی-اسلامی را به تصویر بکشیم؟ در جواب به این سوالات از هر طرف برویم، ختم می‌شود به انیمیشن اما متاسفانه خیلی بی‌توجهی به این حوزه می‌شود و این خیلی عجیب است. دلیلش هم این است که تصمیم‌گیران درگیر روزمرگی شده‌اند.
تهیه‌کننده حوزه انیمیشن تصریح کرد: اگر مرغ و گوشت نباشد، یک نفر یقه مسؤول را می‌گیرد اما کودک نمی‌داند و نمی‌تواند یقه مسؤول را بگیرد و بگوید به من بی‌توجهی نکن، زیرا او رسانه‌ای ندارد. بزرگ‌ترها چشم به روی کودکان بسته‌اند و فقط دارند به همدیگر توجه می‌کنند. فکر کنید 3 ماه مرغ نباشد؛ چه اتفاقی می‌افتد؟ حالا تصور کنید ۳ سال انیمیشن ایرانی نداشته باشیم؛ هیچ‌کس ککش هم نمی‌گزد. چون اولویت‌مان نیست و درگیر روزمرگی شده‌ایم. چون نیازش دیده نمی‌شود.
صادقی در پاسخ به این پرسش که آیا «لوپتو» برای نمایشگاه‌های آینده نوشت‌افزار آماده می‌شود، گفت: ما برای «لوپتو» محصولات جانبی را آماده کردیم و به صورت محدود عرضه شده است؛ مثل دفترچه، پازل و پوشاک. ان‌شاءالله «لوپتو» در نمایشگاه سال آینده نوشت‌افزار خواهد درخشید. ما باید به سمت تولید اسباب‌بازی‌هایی با عنوان مثلا «لوپتو» برویم و این فضا را ادامه دهیم. تولید اسباب‌بازی با یک برند جدید کار آسانی نیست؛ ان‌شاءالله هم در آینده‌ای نه چندان دور شخصیت «لوپتو» مورد استقبال بچه‌ها قرار بگیرد. برای اکران خارج از کشور مذاکراتی شده است و هنوز هم در حال پیگیری هستیم و بخش بین‌الملل حوزه هنری هم با جدیت در حال بررسی این موضوع است. در ترکیه هم تلاش داریم در سینماهای این کشور اکران شود.
وی ادامه داد: ما باید یک شوخی هم با برخی رسانه‌ای‌ها داشته باشیم؛ بسیاری از خبرنگاران عزیز که با ما گفت‌وگو داشتند، «لوپتو» را تماشا نکرده بودند! و صرفا برخی رسانه‌ها منتظر یک خط رسانه‌ای هستند؛ اینکه «لوپتو» در یک برهه‌ای اکران می‌شود و به دلیل داغ بودن سوژه به این موضوع می‌پردازند و دیگر تمام می‌شود. رسانه می‌تواند مهم باشد؛ این فیلم 3 ماه اکران است و یک موج رسانه‌ای هم ایجاد می‌شود ولی نباید شاهد این موضوع باشیم که در طول سال این پرداختن رسانه‌ای تمام شود! رسانه باید پیگیر موضوعات از جمله انیمشین در طول سال شود و می‌توان گفت متاسفانه بعضی اوقات رسانه هم درگیر روزمرگی است.
دراماتیک مثل زندگی حاجقاسم
امین‌زاده درباره محاسن و معایب تولید در شهرستان اینطور بیان می‌کند: تولید در شهرستان معایب و محاسن خود را دارد؛ خوبی آن ارزان بودن است و اگر مسؤولی به این موضوع توجه کند، می‌تواند به سرعت آن کار را جذب کند و به طور عمده هنرمندان شهرستانی انسان‌های کم‌توقعی هستند! از معایب آن می‌توان به کم بودن امکانات آن اشاره کرد؛ به طور مثال ما در «لوپتو» از جهت صداگذاری و موسیقی دچار مشکل بودیم.
صادقی درباره تولید اثری با موضوع «حاجقاسم» در قالب انیمیشن یادآور شد: حاج قاسم یک زندگی به معنای واقعی دراماتیک از دوران کودکی تا لحظه شهادت داشت. در قالب‌های مختلف فیلم، سریال و انیمیشن می‌توان درباره این موضوع کار کرد و هنوز هم بنده درباره این سوژه فکر می‌کنم اما معتقدم نباید تولید محتوا در هر قالبی با احساسات انجام شود، تاکنون هم چندین بار به بنده برای تولید این موضوع پیشنهاد شده است ولی نمی‌توان یک کار دقیقه‌ای ساخت چون آدم و مفهوم این سوژه مهم است ولی ما در جلسات سوژه و ایده اگر به یک حرف مشترک برای ساخت یک اثر با موضوع حاجقاسم برسیم، حتما تولید می‌کنیم.
شما مخاطبان گرامی می‌توانید انیمیشن سینمایی «لوپتو» را در مناطق فاقد سینما و یا در مساجد، حسینیه‌ها، مدارس، فرهنگسراها، کانون‌ها و … با کمترین امکانات اکران کنید. جهت ثبت درخواست به سایت عماریار مراجعه کرده یا اینجا کلیک کنید.
منبع: وطن امروز
کلیه حقوق برای عماریار محفوظ است.