سالهای اخیر فیلمی سینمایی در ژانر تخیلی اکشن به نام «وِنوم» در سینماهای غرب اکران شد، که درباره مادهای شیطانی و رخنهی آن به بدن یک انسان بود که آن ماده به تمام پوست و خون فرد میچسبد به گونهای که فرد قادر به جدا کردن ماده از خود نیست.
بانکها و نوع رابطه مردم با بانکها به گونهای است که خیلی سخت و یا شاید باید گفت هرگز نمیتوان این دو را از هم تفکیک کرد.
در هر مرحلهای از زندگی روزمره مردم و بانکها به نوعی نقشآفرینی میکنند و نقشی کاملا تاثیرگذار دارند، نقشی که باید گرهگشای مشکلات باشد اما خود مدتی است که شده باتلاقی عمیق و کلافی پیچ در پیچ.
چاق شدن بانکها از جیب مردم
پرتقاضاترین خواسته مردم از بانکها دریافت وام و تسهیلات بوده است آن هم به منظور باز کردن یک قفل در زندگی که با کلید جادویی اسکناس و صفرهای جلوی ارقام اسکناس عمدتا گشوده میشود. اما این دستیابی به کلید جادویی، یک مسیر پر پیچوخم دارد که برای پیمودنش باید کفش آهنین به پا کرد.
در این سالها آثار و مستندهای بسیاری در رابطه با بانک و تأثیر پول در زندگی مردم، چه در ایران و چه در خارج، در گونههای مختلف از داستانی و مستند تا پویانمایی ساخته شده است. در ادامه به معرفی دو مستند «تجارت ابدی» و «فاکتور صوری» می پردازیم.
دو مستند تجارت ابدی و فاکتور صوری هر کدام از زاویه ای متفاوت به مسیر پر پیچ و خم مردم برای رسیدن پول می پردازد.
باز کردن مشکل به دست خود مردم
در مستند «تجارت ابدی» با مجموعهای مواجه میشویم که نقش ناجی را برگزیده است.
قرضالحسنهای که بر خلاف بانکها برای دادن وام و تسهیلات هفتخوان را طرحریزی نمیکنند و برای بازپس گرفتن وامها مانند داروغههای عهد عتیق رفتار نمیکنند.
با شهروندانی از شهر نجف آباد اصفهان همراه میشویم که وقتی نیاز مالی داشتند و برای رفع آن مشکل باید از سدی سخت به اسم بانک عبور میکردند _و گاها برخی از آنها برای نرفتن به سراغ شرایط دشوار بانکها حتی مجبور به دریافت پول نزول می شوند_ با قرضالحسنهای که با رعایت اصول شرعی و اعتقادی خدمات مالی میدهد، روبرو میشوند که به رفع مشکلاتشان منجر میشود.
مستند مسیری را نقد میکند که مردم به خصوص قشر متوسط رو به پایین جامعه را مجبور میکند خودشان را برای رهایی از یک مشکل، به دامان مشکلاتی دیگر بیندازند و حتی مجبور شوند بر سر سفره خود پول حرام قطعی بیاوردند.
مسیری که در آن یک طرف بانکها هستند که در لفظ اسلامیاند و یک طرف دیگر مردم متقاضی هستند که برای رسیدن به خواستههایشان مجبورند تن به فرآیندهای غیراسلامی بانکها بدهند.
چرا بانکها غیر اسلامی و غیر اخلاقی اند؟ / مستند فاکتور صوری روایت می کند
در مستند فاکتور صوری با جزئیات دقیقتر و مستدلتری فرآیندهای غیراسلامی و غیراخلاقی بانکداری در ایران به نمایش گذاشته میشود.
در این مستند روندی را میبینیم که در آن متقاضیان را مجبور به دروغگویی میکند؛ وقتی که مسئول ارائه وام میگوید: میتوانید وام درخواستی را برای کاری غیر از آنچه که فرمش را پر کردهاید، استفاده کنید ولی باید مدارکی تحویل دهید که نشان دهد شما وام را جهت درخواست مذکور دریافت کردهاید.
اصطلاحا در بانکداری کشور، ما با روال سندسازی بسیار معقول و به عنوان میانبر مواجهایم. بانکداری که در نوع بازدریافت تسهیلات تماما غیراسلامی رفتار میکند و در نهایت تعجب، هر ساله مدیران این بانکها در همایش ملی بانکداری اسلامی شرکت میکنند.
رویه ای غلط که به تعبیر بزرگان رویهای طاغوتی است.
منش و منطق بانکداری جمهوری اسلامی هنوز تحت سیطره قوانین و مقررات طاغوتی و غیراسلامی است و لازم به انقلابی بزرگ دارد و عدم تغییر این روند یعنی ادامه بیعدالتی در سطوح اجتماعی کشور؛ چرا که بارزترین نماد بیعدالتی در کشور، همین ساز و کار بانکداری است که به نفع سرمایهداران و به ضرر قشر متوسط و ضعیف جامعه است.
سیستم مریض بانکداری کشور صرفا در ایجاد شکاف و بی عدالتی خلاصه نمی شود، بلکه نقشآفرینی بانکها در تورم و افزایش نقدینگی جامعه، آیندهای نه چندان خوشایند را برای معیشت و زندگی مردم رقم می زند که ضربات این اتفاق بسیار هولناک است.