جای خالی الگوی زن مسلمان در سینما / حجاب همچنان اسیر کلیشه‌ها / «مستوره» و «خانه پنجم» نگاه هایی نو به حجاب

یکی از مسائل فرهنگی مهم در تاریخ  کشور ما که در برهه‌هایی از زمان ، شکل سیاسی نیز به خود گرفته ، مسئله ی حجاب است، این موضوع اززمان پهلوی اول با وضع قانون کشف حجاب به یکی از مسائل چالش برانگیز میان حکومت و مردم تبدیل شد .

در سال 1314 رضاخان پس از سفر به ترکیه و ملاقات با آتاتورک تحت تاثیر سیاست‌های تجددخواهانه‌ی حکومت او قوانینی وضع کرد که بیشتر آنها در ضدیت با مذهب و سنت‌‌های جامعه‌ی مذهبی ایران بود، قانون منع حجاب از جمله این قوانینی بود که واکنش‌های گسترده و شدیدی از سوی جامعه در پی داشت.

با وجود اینکه سینمای ایران از گذشته تاکنون دست روی موضوعات مهمی گذاشته ، اما همچنان نسبت به مسئله‌ی حجاب نگاهی سطحی و از سر وظیفه داشته است، برای مثال دو فیلم کوتاه “مستوره” و “خانه‌ی پنجم” با پرداختن به موضوع کشف حجاب تلاش کرده‌اند که جای خالی این موضوع را در سینما پر کنند.

“مستوره “ روایت زنی است در دوران رضاخان که در غیاب همسرش مجبور می شود برای نجات جان دخترش از خانه خارج شود و موقع برگشت وقتی یکی از ماموران نظامی او را با چادر و روبنده می‌بیند دنبالش می‌کند و درگیری رخ می‌دهد.

فیلم دراماتیک است و سعی داشته از زاویه ای احساسی به مسئله‌ نگاه کند و تلاشی است در جهت پرداختن به موضوعی که در آن زمان استراتژیک و بحرانی بوده اما این نوع پرداخت و زاویه‌ی دید هم نمی‌تواند خلأ ناشی از این موضوع را در سینما پر کند.

فیلمی دیگری که با موضوع کشف حجاب ساخته شده است “خانه‌ی پنجم” است، این فیلم روایت دختر جوانی است که با مأموران امنیتی درگیر می‌شود و با کمک پسری که خواستگارش بوده ، از دست ماموران فرار می‌کند و خودش را به خانه می‌رساند و از فیلم های دیگری است که با این موضوع و در این زمینه ساخته شده و رویکردی مشابه فیلم “مستوره ” دارد .

روز عفاف و حجاب بهانه‎ی خوبی برای صحبت ازاین موضوع در سینماست و شاید بتوان این گفتمان را، دریچه‌ای برای نگاه های جدی تر و عمیق تر در نظر گرفت .

در بسیاری از فیلم ها وجهه‌ی زن مسلمان و محجبه بسیار شعاری و کلیشه ای است و از یک سلسله قوانین نانوشته پیروی می‌کند و ما شاهد هیچ گونه الگوی درستی ازاین قشر نیستیم ، به‌طوری‌که نسل جوان نمود درست و واقعی از سبک زندگی خود را دراین فیلم ها نمی‌بیند و این هدف صرفا با دغدغه مندی درباره‌ی این موضوع حل نمی شود و به مطالعه‌ی عمیق و بررسی تجربه‌ی زیسته این قشر نیازمند است.