به گزارش سایت راه نوشت، مستند «تنها مدرس» به کارگردانی و نویسندگی معین شافعی از تولیدات مرکز مستند حوزه هنری است که، در مدت هفتاد دقیقه فرازهایی از زندگی سیاسی و دینی شهید آیت الله سیدحسن قمشه‌ای معروف به مدرس را روایت می‌کند متن زیر یادداشتی بر مستند تنها مدرس است.
این مستند با تکیه بر آرشیوی از عکس‌ها و اسناد تاریخی و استفاده به‌جا از آنها در کنار فضاسازی حرفه‌ای و روایتی درست بیوگرافی دقیقی از این سید بزرگوار ارائه می‌کند. از دیگر نقاط قوت این اثر داشتن تیم تحقیق و پژوهش و استفاده از منابع معتبر و متعدد است.
موسیقی مناسب و صداگذاری حرفه‌ای به منظور ایجاد جاذبه‌های دراماتیک و استفاده از صداهای محیطی مانند رعد و برق، انفجار، زوزه باد و… از دیگر شاخصه‌های این مستند است.
در کنار تنوع بصری بالا، فیلم در گفتار و نریشن نیز متنوع است و سه راوی اصلی آن، یعنی ناصر طهماسب، علیرضا شجاع‌نوری و سیروس سعدوندیان باعث ایجاد کشش و جذابیت بیشتر این اثر شده‌اند.
این مستند به لحاظ پرداخت و ساختار شباهت زیادی به مستند «خاطرات خانه متروک» به کارگردانی مهدی فارسی دارد که شافعی در آن مستند مشاور کارگردان بوده است.
مستندی که درباره جنگ جهانی اول و وقایع آن است و یکی از شخصیت‌هایی که در خاطرات خانه متروک مطرح شده نیز شهید مدرس است. در این مستند نیز به ماجرای قحطی بزرگ و جنگ جهانی اول گریزی زده شده است. مهدی فارسی در این اثر نیز مشاور کارگردان و تدوینگر است.
یادداشتی بر مستند تنها مدرس
پیش از این هم برش‌هایی از زندگی شهید مدرس در قالب سریال و مستندهایی دیگر به نمایش درآمده بود، اما در این مستند به شکل ویژه ای به شخصیت این عالم بزرگوار دینی از ولادت تا شهادت پرداخته شده است.
این اثر زندگی سید شهید را از دوران طفولیت تا دوران بلوغ و شکوفایی و پس از آن مدرس شدنش و همچنین فعالیت‌های سیاسی او که منجر به تبعید و در نهایت شهادتش شد، با جزئیات روایت و تصویرسازی کرده است.
بی تردید شهید مدرس یکی از مهم‌ترین و تاثیرگزارترین مبارزانی است که علیه شاهان بی کفایت قاجار و رژیم منحوس پهلوی به پاخواست و توانست تا حد زیادی نقاب از چهره واقعی رضاخان بردارد.
در این مستند به نکات جالب و ظریفی از طرز تفکر ویژه و روشن فکرانه این شهید می پردازد. علل هجرت وی به عتبات عالیات به مدت چندین سال و دلایل نپذیرفتن مرجعیت شیعیان هند و سپس بازگشتش به وطن از نکاتی است که شاید تا به حال در هیچ فیلم یا مستندی دیگر درباره مدرس به آن پرداخته نشده باشد.
ندایی که تا امروز طنین افکن است
به طورکل این مستند به به بررسی اندیشه‌ها و منویات این شهید بزرگوار از دوران قاجاریه تا حکومت رضاخان، پرداخته است و تقابل و کشمکش او با رجال سیاسی وقت، شبه روشنفکران، طبقه اشراف و آخوندهای درباری را روایت می‌کند.
آیت الله مدرس که با گوشه نشینی و کناره‌گیری عالمان دین از سیاست به شدت مخالف بود و ندای دیانت ما عین سیاست ماست سر داد. ندایی که تا به امروز طنین افکن شده و امام خمینی (ره) با لبیک گفتن به آن انقلابی اسلامی را در ایران رقم زد.
در مستند تنها مدرس چهره بی پروا و استکبار ستیز شهید مدرس به تصویر کشید شده و نشان می‌دهد بی بصیرتی مردم چه تبعات سنگین و خطرناکی برایشان در طول تاریخ رقم زده است.
یادداشتی بر مستند تنها مدرس
وقتی رضاخان با دسیسۀ استعمار پیر روی کار آمد و تاجگذاری کرد، شهید مدرس ساکت ننشست و به شدت در این خصوص هشدار داد و با آن حکومت دیکتاتوری که بر خلاف قانون شکل گرفته بود مخالفت صریح و آشکار کرد، با این حال مردم آن زمان با بی تدبیری و ساده انگاری فریادهای او را جدی نگرفتند و باعث تسلط یک دیکتاتور خونخوار بر کشور شدند که تبعات آن بیش از نیم قرن گریبان گیر آنها شد و کشور را زیر چکمه استکبار قرار داد.
بر کسی پوشیده نیست که فجایعی عظیم مانند قحطی بزرگ در ایران در جنگ جهانی اول، کشف حجاب و ترویج فرهنگ غربی و بی بند و باری در کشور و اشغال ایران جنگ جهانی دوم در دوران رضاخان مانند سایر حوادث بزرگ در کشور به دلیل دوری حکومتها از دین و رهبران دینی و بی بصیرتی مردم بوده است.
مستند تنها مدرس، تنهایی مدرس را به زیبایی به تصویر می‌کشد و نشان می‌دهد اگر مردم ایشان را در مجلس تنها نمی‌گذاشتند و به دستورات و سخنان رهبر دینی خود بی‌توجهی نمی‌کردند، رضاخان قلدر و رژیم منحوس پهلوی فرصت بروز و ظهور پیدا نمی‌کردند.
نکته تاسف برانگیز و عبرت آموز این است که همه آن مردمی که در مجلس ششم به آیت الله مدرس رای دادند و حامی و پشتیبان او بودند در مجلس هفتم او را تنها گذاشتند و حتی شرایطی پیش‌آوردند تا این سید بزرگوار در اوج عزلت و مظلومانه و غریبانه، در هنگام گذراندن دوران تبعید در کاشمر به دست ماموران رژیم سفاک پهلوی در واپسین روزهای ماه رمضان به شهادت رسید.
علت ناراحتی میرزای شیرازی
در قسمتی از تنها مدرس خاطره‌ای از زبان این شهید عالیقدر بیان می‌شود. ایشان روایت می‌کند که بعد از ماجرای تحریم تنباکو با حکم شرعی آیت الله میرزای شیرازی در سامرا خدمت ایشان شرف یاب شدم و توقع داشتم آقای شیرازی از این موفقیت خوشحال باشند، اما با کمال تعجب دیدم این عالم بزرگ بسیار نگران و در اوج اندوه است هستند. وقتی علت را جویا شدم پاسخ دادند: “امروز انگلیسی‌ها فهمیده‌اند قدرت شیعه از کجا سرچشمه می‌گیرد و به زودی از همین راه ضربه خود را وارد خواهند کرد. من نگران آینده اسلام هستم”. گویی ایشان آینده کشور و اسلام را از پیش می‌دیدند.
مستند «تنها مدرس» دربازه زمان درستی ساخته شده و گفتمان آن مناسب شرایط کنونی مردم ایران است. این فیلم مستند با سیر در تونل زمان و دالان‌های تاریخ حوادثی را در جلوی چشمان مخاطب به تصویر می‌کشد که همگی مایه عبرت است و گویی تاریخ دائم در حال تکرار شدن است.
همان طور که مولای متقیان على (ع) در نامه تاریخی شان به امام حسن (ع) ضمن سفارش به مسائلی درباره اهمیت تاریخ چنین مى فرماید: “فرزندم! من هر چند عمر پیشینیان را یک جا نداشتهام، ولى در اعمال آنها نظر افکندم، در اخبارشان اندیشه نمودم، و در آثارشان به سیر و سیاحت پرداختم، آن چنان که گویى همچون یکى از آنها شدم، بلکه گویى من به خاطر آنچه از تجربیات تاریخ آنان دریافتهام با اولین و آخرین آنها عمر کردهام!
نگارش متن از نعیمه شکوهی
جهت تماشای این مستند بر روی عکس زیر کلیک کنید.
کلیه حقوق برای عماریار محفوظ است.