فیلم 1919 با مراسم نوروز 1299 در زمان حکومت احمد شاه قاجار شروع می شود، مقامات ودرباریان برای دستبوسی شاه آمده اند اما یک نفر غایب است ! امیرارتش، کلنل فضل اله .
فیلمساز با استناد به اسناد تاریخی ایران، روایتی را آغاز می کندکه زمان آغاز آن ، باخودکشی یکی از مقامات ارتش شروع می شود اما برای ریشه یابی علت ، به چندسال قبل برمی گردد .
سال 1293 یعنی آغاز جنگ جهانی اول.
فیلمساز با شیوه ای مبتکرانه در ساخت این مستند ، بیننده را به زمان وقوع جنگ جهانی اول برده و از شروع نفوذ انگلیس در خاورمیانه و خصوصا کشور ایران پرده برمی دارد .
این شیوه در ساخت مستند های تاریخی بسیار جذاب است و بیننده را تا پایان به دنبال موضوع می کشاند .
در جنگ جهانی اول طرفین جنگ به سه دسته : متحدین- متفقین و بی طرفان تقسیم می گردند . احمد شاه قاجار که تازه تاجگذاری کرده و شاهی جوان و بی تجربه است، اعلام بی طرفی می کند اما آتش جنگ به ایران هم کشیده می شود و انگلیس ها به طمع نفت ایران ازجنوب و روسها از شمال به ایران حمله می کنند و ایران را اشغال می کنند.
فقر و قحطی کشور را فرامی گیرد و گمرک به دست انگلیس می افتد وایران همه جانبه تحریم می گردد.
تا اینجای داستان ، وقایع بطور طبیعی اتفاق می افتند و اثرات ناشی از جنگ و قحطی و …. به چشم می خورند . اما از این لحظه ، فیلمساز با روایت مستندات تاریخی به طور هوشمندانه ای پرده از قراردادی ننگین را برمی دارد . “قرارداد 1919” .
حکومت ایران اقتدار لازم را برای برون رفت از این بحران نداشت .کابینه ها یکی پس از دیگری عوض شدند و همه شکست خوردند و احمدشاه به خارج ازکشور می رود .
در اینجا زمان فیلم به تشکیل کابینه دولت وثوق الدوله درسال 1299 برمی گردد .
وثوق الدوله که دست نشانده انگلیس است ، به بهانه تعامل با غرب ، مذاکره با نماینده انگلیس را پیشنهاد می دهد و این کار را عملی می سازد . و در این زمان از تاریخ است که قرارداد 1919 منعقد می گردد که سراسر نشانه از نفوذ سیاسی و نظامی به ایران دارد .
نکته ی دیگر زمان خبر انعقاد معاهده ایران و انگلیس است که رویداد در 17شهریور اتفاق می افتد اما 24 اتشار خبر 24 روز بعد اتفاق می افتد و علت آن ، چانه زنی دونفر از همراهان وثوق الدله برای گرفتن رشوه از نماینده انگلیس بوده است .
و اینجاست که می گویند: ” از ماست که برماست” ! .
اما از طرفی نخبگان و وطن دوستان بی کار ننشسته اند و اعتراضات به این معاهده ننگین، فراگیرمی شود . تعدادی ازشخصیتهای ملی ومذهبی دسگیرمی شوند و به زندان می افتند و وثوق الدوله طرف دولت انگلیس است و از توافق دفاع می کند .
خوشبختانه وثوق الدوله برکنار می شود واین قرارداد توسط مجلس لغو می شود .
پایان شیرینی است اما به قول نویسنده ، آثار استعماری آن تا وقوع انقلاب اسلامی ایران ادامه دارد .
زمان این فیلم بسیار مناسب است . رویدادها بنابر زمان مناسب تقسیم شده اند و کارگردان به اصل موضوع می پردازد و از حاشیه ها و رویدادهایی که به موضوع ربطی ندارند پرهیز می کند .
فیلم 1919 یک مستند تاریخی بسیار خوب است و جای تقدیر دارد .
استفاده از آرشیو های تصویری به خوبی انجام شده است، تدوین فیلم عالی ست اما استفاده گرافیک تصویری ضعیف است ، المانها بی حرکت هستند و فقط روی تصاویر زوم شده است . بهتربود از موشن گرافیک برای بازسازی تصاویر استفاده شود که اثرگزاری بیشتری داشته باشد .
البته این نقص ، تدوین فیلم را زیرسوال نی برد زیرا این شیوه هم جزو تکنیک های گرافیک تصویری ست، انتخاب موسیقی و افکت صدا عالی است .
میکس صدا در جاهایی اشکال دارد . در سکانس هایی از فیلم ، صدای نریتور نامفهوم است و صدای افکت کمی بالاتراز صدای نریتور است که علت آن، فرم گویش نریتور است که صدایی بم دارد .
در جمع بندی این فیلم ازنظرمحتوا و ساختار ، فیلم خوبی ست و همه ی وطن دوستان باید این فیلم را ببینند .
نویسنده : امیر حسین صارمی
کلیه حقوق برای عماریار محفوظ است.