محمدرضا امامقلی، کارشناس ارشد ارتباطات دانشگاه صدا و سیماست که از سال 92 با مجموعه مستند «کالای کشتار» وارد عرصه مستندسازی شد و پس از آن مجموعه ی سریالی تحسین شده «داستان اعتماد» را در قالب موشن گرافی ساخت و پس از آن اثر مستند کربلای 94 را جلوی دوربین برد.
یکی از شاخص ترین و مهمترین آثار امامقلی مستند « آقای نخست وزیر» بود که درباره کودتای 28 مرداد در مرکز سفیر فیلم ساخته شد، این مستند با محور قرار دادن فراز و فرودهای سیاسی و با تأکید بر تصمیم‌های دکتر مصدق از زمان ملی شدن صنعت نفت تا کودتای 28 مرداد 1332 که به سقوط دولت مصدق انجامید به 28 ماه زندگی سیاسی دکتر مصدق می پردازد.
در ادامه گفت و گویی می خوانیم با محمدرضا امامقلی؛ کارگردان مستند:
چرا مستندی با موضوع تاریخ معاصر ایران و شخصیت دکتر مصدق
آثاری که به آن برهه زمانی پرداخته اند از تعداد انگشتان دست فراتر نمی رود و کمتر شاهدیم که مستندسازان برای روایت تاریخ به سمت این دوره تاریخی بروند، اهمیت و لزوم پرداختن به وقایع و رویدادهای تاریخ معاصر نخستین دلیلی بود که باعث شد، به سمت ساخت مستندی با دستمایه قرار دادن وقایع آن سال ها بروم، البته در مستند «آقای نخست وزیر» سعی کردیم تا به سمت مستند پرتره از دکتر مصدق نرویم بلکه حواشی این شخصیت در منصب سیاسی و بررسی نهضت ملی شدن صنعت نفت در آن دوره را به تصویر بکشیم.
عبرت پژوهی تاریخی، بازنگری تاریخ گذشته و این که ببینیم در گذشته چه بر سر کشور ما آمده است، دیگری دلیلی بود که ما را بر آن داشت به سمت ساخت مستند «آقای نخست وزیر» برویم. مسئله ای که در قرآن و سیره ائمه نیز آمده است که عبرت های تاریخی گذشته را برای آینده چراغ راه قرار دهیم.
ارزش افزوده ای که این کار نسبت به باقی کارها دارد، ارائه تحلیلی جامع از سفرهای نمایندگان خارجی کشورهای آمریکا، انگلیس و فرانسه به ایران و پرداختن به مذاکرات نفتی آن دوران توسط دکتر مصدق و شباهت تاریخی آن برهه با اتفاقات این دوران است.
استفاده از تصاویری آرشیوی برای نخستین بار در مستند آقای نخست وزیر
مرحله تحقیق و پژوهش در مستندهای تاریخی معمولاً زمان زیادی را به خود اختصاص می دهد و در اثر «آقای نخست وزیر» نیز همین مهم اتفاق افتاد و مرحله پژوهش کار از آذر ماه 93 زیر نظر آقای سید یزدان حبیبی آغاز شد و از تیرماه 94 تصویر برداری کار آغاز شد و همزمان تدوین آن انجام می شد تا این که در مرداد ماه مراسم رونمایی اثر را برگزار کردیم.
یکی از وجوه تمایز کار استفاده از تصاویر آرشیوی است که برای نخستین بار در این مستند استفاده شده، که با پیگیری های انجام شده با مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر، فیلمخانه ملی ایران، آرشیو صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به دست آمدند، البته عمده تصاویر آرشیو هایمان، با توجه به این که تجهیزات فیلمبرداری در ایران در آن زمان کم بوده است از طریق اینترنت و با دسترسی به آرشیو شبکه های خبر آمریکایی، انگلیس و فرانسه پیدا کردیم.
خوشبختانه جامعه نخبگانی و جوانان از کار استقبال خوبی کردند و در ایام اکران مستند در حدود 50 دانشگاه اکران داشتیم و بسیاری از صاحب نظران و منتقدان از جمله آقایان مسعود فراستی ، دکتر مجید شاه حسینی و رضا برجی مستند «آقای نخست وزیر» را در طراز مستندهای طراز اول دانستند.
«آقای نخست وزیر» و شباهت های آن با ماجراهای مذاکرات هسته ای
همان‌گونه که گفتم بخشی از تاریخ عبرت گرفتن است و این اثر نهیبی به مقوله «اعتماد به آمریکا» می زند و نشان می دهد که آمریکا چگونه در طول تاریخ به واسطه اعتمادهایی که از سوی ایران به او شد چه ضربه های به ملت وارد آورد.
قصه باید این چنین تبیین شود که در مقطعی از تاریخ ایران، اتحادی میان دولتمردان و مردم از جمله آیت الله کاشانی و دکتر مصدق وجود داشته است و این رهبری مذهبی با اعلامیه ای که صادر کرد، توانست نظر حزب توده را نیز جلب کند و حماسه ای از جنس اتحاد در 30 تیر ماه به وقوع پیوست و سبب بازگشت دکتر مصدق به مسند خود شد.
پس از 30 تیر و در ماجرای 28 مرداد آن اتحاد و همدلی از بین می رود و اختلاف داخلی به دشمن اجازه می دهد تا دسیسه ی خود را در کشور عملیاتی کند و می توان گفت که رهبرهای سیاسی آن دوره نقش خود را به خوبی ایفا نکردند و به نوعی می توان گفت علت این مسائل خوشبینی دکتر مصدق به آمریکا بود، نکته ای که در هر برهه ای از زمان می تواند به کار آید و نقشه ی راه سیاستمداران شود.
کلیه حقوق برای عماریار محفوظ است.