“چرا سوریه؟” ناشی از جمع تحلیلی درست و پرداختی ضعیف است. پرداخت ضعیف به این معنا که مستند برای سوال‌هایی که می‌خواهد و باید جواب بدهد، پاسخی ندارد.
مستند صرفا تلاشی است برای نشان دادن اهمیت سیاسی و جغرافیایی سوریه برای کشورهای همسایه و ابرقدرت‌ها که همین تلاش رو به جلو هم پشت روند کند و روایت ساده مستند گم می‌شود.
وحید فراهانی کارگردان مستند در مصاحبه با تسنیم گفته بود:« اگر از من بپرسید که دغدغه اصلی‌ام از ساخت این مستند چه بوده است، به شما پاسخ می‌دهم که اگر روزی فرزند شهید مدافع حرم بزرگ شد و از او پرسیدند که چرا پدرت به سوریه رفت و شهید شد، جوابی قانع‌کننده ارائه بدهد.» دقیقا به‌خاطر همین ادعا فکر می‌کنم مستند شکل نگرفته است.
مسئله اقناع مردم و پاسخ دادن به این سوال که چرا در سوریه حضور داریم خیلی مسئله مهمی است که مستند خلاف ادعا کارگردان موفق به جواب دادن به آن نشده است.
مستند بیشتر از اینکه برای فرزند شهید مدافع حرم پاسخی قانع‌کننده ایجاد کرده باشد، برای فرزند سربازان آمریکایی دلیل و توجیه اقناع کننده آماده کرده است.
در طول مدت حضور ایران در سوریه کمتر اثری چه از نوع مستند و چه سینمایی پیدا می‌کنید که از ادبیات ایدئولوژیک و قرائت رسمی صداوسیما جلوتر رفته و سعی کرده باشد حداقل بخشی از دلایل واقعی حضور ایران در سوریه را برای مخاطب روشن و تبیین کند.
“چرا سوریه؟” از این منظر دغدغه و هدف ارزشمندی دارد که البته شاید در تبدیل این دغدغه به فرم استاندارد توفیق کاملی نیافته است اما صرف اینکه می‌بینیم مستند سعی می‌کند به این سمت برود و کمی از وجوه ایدئولوژیک حضور فعال ایران در منطقه فاصله بگیرد به خودی خود ارزشمند است.
یکی از چالش‌های حکمرانی که جمهوری اسلامی امروز با آن درگیر است و احتمالا در آینده هم بیشتر خواهد شد، همراه نبودن بدنه اصلی مردم با ارزش‌ها ، آرمان‌ها و ایدئولوژی نظام است.
این چالش اهمیت ساخته شدن مستندهایی که سعی دارند مخاطب را به سیاست‌های نظام در منطقه نزدیک کند را بیشتر می‌کند. “چرا سوریه؟” اما از کنار همچین مسئله مهمی سطحی عبور می‌کند.
چشمش را به واقعیت‌های سوریه و کنشگری در عرصه بین‌الملل می‌بندد و با روایتی کند و خسته‌کننده به شرح یکی از عوامل شکل‌گیری جنگ در سوریه بسنده می‌کند.
اگر بخواهیم به “چرا سوریه؟” فراهانی جواب درستی بدهیم نیاز به فهم تمام ابعاد اهمیت ژئوپلتیک سوریه در کنار پیچیدگی‌های قومیتی منطقه داریم. باید به‌جای پاسخ‌های ایدئولوژیک، مخاطب را با واقعیت‌های کنشگری در عرصه بین‌الملل روبه‌رو کنیم.
گفته‌های فرهانی کارگردان مستند نشان می‌دهد او با تحلی درستی از وضعیت و نیاز رسانه انقلاب سراغ ساخت مستند رفته است و پاسخ واقعی “چرا سوریه؟” باید همانی باشد که او می‌گوید ولی متاسفانه مستند با چیزی که باید باشد فاصله دارد.
نویسنده : علی رحیمی
کلیه حقوق برای عماریار محفوظ است.