به گزارش سایت راهنوشت، ابداع فوتبال را انگلیسیها به نام خود زدهاند. ورزشی که گفته میشود در سدههای قبلتر هم به صورتهای گوناگون در نواحی مختلف دنیا بازی میشد. هرچه که هست، ورود جدی فوتبال به ایران را همین انگلیسیها کلید زدهاند. بیشتر از یک قرن از اولین ورود گروهانهای نظامی و کارمندان نفتی انگلیسی به مناطق جنوبی و نفتخیز ایران میگذرد. حضوری که با ورود فوتبال به این آب و خاک توامان شد.
فوتبال از همان ابتدا (یا حداقل از وقتی که پا به کشور ما گذاشت) یک بازی ساده بین دو گروه دنبالکننده یک توپ نبود. همزمانی برخی اتفاقات قرن 20 و 21 با مسابقات مهم، شاهدی بر این مدعا است. دست خدای دیهگو مارادونا در بازی آرژانتین- انگلیس در یکچهارم نهایی جام جهانی 1986 پاسخی به چند دهه قتل، کشتار و اشغال خاک و غرور له شدهی یک ملت بود. پاسخی که دل بسیاری از ستمدیدگان استعمار و استثمار بر سر ذوق آورد.
البته این قصههای خاص فوتبال، همیشه پایانبندی مناسبی نداشت. پس از کودتای آمریکایی ژنرال پینوشه در شیلی و قتل سالوادور آلنده –رئیسجمهور مردمی این کشور- استادیوم فوتبال شهر سانتیاگو تغییر کاربری داد. در این زمان افراد حاضر در این استادیوم لزوما هوادار فوتبال نبودند، آنها 20 هزار نفر اسیر و زندانی دولت جدید به حساب میآمدند که دهها نفرشان در روزهای بعد همینجا اعدام شدند.
البته فوتبال همیشه انقدر تلخ نبوده. روایت امید در عین تحریمها، مشکلات و دشمنیها علیه یک ملت را میتوان به زبان مستطیل سبز بیان کرد. امیدی که همبستگی ملی را افزایش داده و مرهمی میشود بر زخمهای کهنه استعمارگران.
به این بهانه و به مناسبت برگزاری جام جهانی 2022 قطر، چند مستند با موضوع فوتبال را معرفی خواهیم کرد.
پرچم به دست چه کسانی است؟
مستند «پرچمدار» روایتی است دیدنی از حضور تیم ملی فوتبال پنج نفره نابینایان و کمبینایان ایران که در رقابت پارالمپیک 2016 ریو به نایب قهرمانی رسیدند. حسین همایونفر با قبول نویسندگی و کارگردانی اثر در کنار تهیه کنندگی، آن را چند ماه پس از برگزاری پارالمپیک 2016 منتشر کرده است.
امید و دیگر هیچ …
مهدی صادقی در مستند «بازگشتهای بزرگ»، با نگاهی تاریخی سراغ تیمهای فوتبالی رفته که با حفظ روحیه توانستهاند در لحظات آخر، بازی را برگردانند. این کار 25 دقیقه ای در سازمان هنری رسانهای اوج و به تهیهکنندگی عطا پناهی ساخته شده است. نویسندگی کار نیز بر عهده مهدی اسدزاده بوده است.
شروع از زمینهای خاکی
«پله؛ تولد یک افسانه» به کارگردانی جف زیمبالیست، روایتگر زندگی یکی از اسطورههای فوتبال جهان است. کسی که از محلههای فقیرنشین سائوپائولو کارش را شروع کرد و توانست در 17 سالگی با برزیل قهرمان جام جهانی شود. جف و مایکل زیمبالیست، مشترکا نویسندگی این اثر 98 دقیقهای را انجام دادهاند.
بهانهای به نام فوتبال
مهدی اسدزاده با نگارش متن یک مستند سریالی به کمک کارگردانی پدرام بهرامی و تهیهکنندگی عطا پناهی، توانستهاند یک سری مستند به نام «دریبل» را ساخته و منتشر کنند. این مستند در قسمتهای مختلف خود به ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی فوتبال میپردازد. اثری که با نگاه جدید و متفاوت، تحلیل دیگری از فوتبال و حواشیاش را ارائه میدهد.
ده ثانیهای که یک قرن طول کشید
مستند «آن ده ثانیه»، داستانی است از دنیای فوتبال؛ ده ثانیه در جام جهانی ۱۹۸۶، جایی که «مارادونا» را به اسطوره جهان فوتبال تبدیل کرد.
این مستند چهار قسمتی بررسی میکند که با حضور دیکتاتوری نظامی در آرژانتین در دهه ۵۰ تا دهه ۸۰ و همچنین درگیری سیاسی آرژانتین با انگلستان با قدمت بیش از صدسال، چگونه فوتبال به شدت با سیاست در این کشور گره میخورند.
نویسندگی و کارگردانی این اثر با عادل انیسی بوده و مهدی مطهر تهیه کنندگی کار را بر عهده داشته است.
در جستوجوی چیستی فوتبال
عادل انیسی در مستند «چیه این فوتبال»، به سراغ جذابترین اتفاقات فوتبال رفته، اتفاقاتی که تاکنون رخ داده است. در این مستند چند قسمتی، اتفاقات عجیب و غریب و هیجان انگیز فوتبال به همراه بازیکنان اسطورهای را به نمایش داده میشود. مرحوم حمیدرضا صدر نگارش متن اثر را انجام داده و مهدی مجد هم به عنوان تهیه کننده در ساخت این مجموعه دخیل بوده است.
رویای بیفرجام
مستند «رویای مسی» در 45 دقیقه از دنیای نوجوانان و کودکان امروز سخن میگوید. کسانی که در رویاپردازیهای کودکانه خود، آیندهشان را شبیه کسانی مانند مسی یا رونالدو، ستارههای فوتبال جهان میبینند.
کودکان ما تحتتأثیر جو رسانهای، آیندهای رویایی با آرزوهای عجیب و غریب برای خود در ذهنشان میسازند که غالباً نمیتوانند به آنها برسند. حال سوال اینجاست که نهادهای تربیتی برای حفظ آیندهنگری و قدرت انتخاب کودکان و نوجوانان برای آینده، چه عاملی را جایگزین این آرزوهای دست نیافتنی و رویاپردازیهای زائد خواهند کرد.
رویای مسی، نتیجه تلاشهای امید توتونچی در قامت نویسنده و کارگردان و عطا پناهی به عنوان نویسنده است.
نویسنده: محمدصادق شریفی