به گزارش راه‌نوشت، محمد حسین نیرومند، نویسنده کتاب‌هایی مانند مبانی فرم فیلم، مدیریت چشم مخاطب، دستورالعمل‌های ایده‌یابی برای فیل آبی و …، در کارگاه مبانی زیبایی‌شناسی سینما سعی کرده تا اهمیت پیوند فرم، تکنیک و محتوا را به مخاطب حرفه‌ای سینما آموزش دهد. برای دریافت فایل کامل این کارگاه می‌توانید به قسمت «از امروز» سایت عماریار مراجعه یا اینجا را کلیک کنید.
درس سوم: فرم فیلم به چه معناست؟
اما یک مقدار وارد بحث فرم شویم. این روزها خیلی در مورد فرم فیلم صحبت می‌شود. فرم فیلم چی هست؟
هر مدیوم هنری دارای یک سری ویژگی‌هایی هست. مثلا نقاشی یک ویژگی‌هایی دارد، کاریکاتور یک ویژگی‌هایی دارد، سینما یک ویژگی‌هایی دارد؛ گرچه همه‌ی این‌ها ویژگی‌های مشترکی دارند اما ویژگی‌های خاص این‌ها هست که این‌ها را از هم متمایز می‌کند.
فیلم دارای دو ویژگی مهم هست که فرم فیلم را تشکیل می‌دهند، این دو ویژگی مهم یکی میزانسن است و دوم تدوین.
میزانسن یعنی چه؟ میزانسن در تئاتر یعنی حرکت آدم‌ها روی صحنه ولی وقتی ما از سینما صحبت می‌کنیم میزانسن به مجموعه‌ای از اتفاقاتی گفته می‌شود که جلوی دوربین رخ می‌دهد؛ یعنی نورپردازی، حرکت روی سن، انتخاب زاویه‌ی دوربین، حرکت دوربین و … . همه‌ی این‌ها را در حوزه‌ی سینما یا فیلم میزانسن می‌گوییم.
و دو تدوین؛ یعنی چگونه قطعات جداجدایی که فیلمبرداری شده به هم وصل می‌شود.
حالا وقتی می‌گویم یک فیلمی به لحاظ کیفیت فرمی قابل اعتنا هست یعنی یک فیلمی که از مجموعه‌ی این ویژگی‌های میزانسنی و تدوینی بهره‌مند است. توجه داشته باشید که فرم در سینما هدف غایی‌اش بیانگری هست. یعنی تمام اتفاقاتی که در فرم می‌افتد باید بتواند مخاطب خودش را تحت تاثیر قرار دهد. نشانه‌هایی که قبلا گفتم بر منطق مخاطب تاثیر می‌گذارد، اما فرم فیلم بیشتر تاثیرگذاریش بر احساسات مخاطب هست.
بررسی فرم در فیلم فهرست شیندلر
بحث فرم را با بررسی فیلم فهرست شیندلر ادامه می‌دهیم.
این فیلم از این جهت اهمیت دارد که تمام امکانات سرمایه‌داری بزرگ یهود پشت این فیلم آمده تا یک فیلم بسیار تاثیرگذار تولید کند. یکی از بزرگترین کارگردان‌های سینما به نام آقای اسپیلبرگ کارگردان آن است. فیلمی که در سال 1993 کاندید 12 جایزه اسکار شد و 7 جایزه ی اسکار را به خودش اختصاص داد. بیش از 300 میلیون فروش کرد و جزء 100 فیلم برتر تاریخ سینما هم هست.
در ادامه 3 دقیقه از این فیلم را بررسی می‌کنیم تا ببینیم چه اتفاقات فرمی در این فیلم افتاده.
درس قبلی از این سیر:
مبانی زیبایی‌شناسی سینما – درس دوم: تصاویر چه مفاهیمی را در خود جای داده‌اند؟
کلیه حقوق برای عماریار محفوظ است.