به گزارش بلاگ عماریار، دوم شهریور، چهل و دومین سالگرد شهادت یکی از اسطوره های تاریخ معاصر انقلاب و مبارزه در سرزمین ماست. شهید سید علی اندرزگو ، چریک مبارزی که بیش از 14 سال مخوف ترین دستگاه امنیتی تاریخ این کشور یعنی ساواک را با تمام ماموران ورزیده و آموزش دیده اش به دنبال خویش کشید و در آخر بدون آنکه کوچکترین اطلاعاتی در مورد شبکه های گسترده مبارزاتی اش به آنها بدهد ، با یک اقدام متهورانه و حیرت انگیز ، در اثر اصابت 20 گلوله مزدوران ساواک(براساس گزارش پزشکی قانونی) به شهادت رسید.
در حالی که در فرهنگ مبارزات مسلحانه و چریکی ، عمر یک چریک در مبارزه با رژیم های دست نشانده ، حداکثر چند ماه پیش بینی می شود.
از با دوام ترین این افراد در تاریخ سازمان های چریکی ایران در دوران طاغوت می توان به بهرام آرام از رهبران گروه مجاهدین خلق اشاره کرد که حدود 4 سال در این مبارزه زنده ماند و همچنین حمیداشرف رهبر گروه چریک‌های فدایی خلق که در حدود 5 سال خودش را حفظ کرد.
قابل ذکر اینکه ارنستو چگوارا ، انقلابی اسطوره ای آمریکای لاتین نیز در دوران پیش از انقلاب کوبا ، تنها 3 سال مابین سالهای 1956تا 1959 را در صفوف مبارزانی بود که در کوههای سییرا ماستره موضع گرفته بودندو پس از کنار کشیدن از دولت کوبا و پیوستنش به صفوف انقلابیون بولیوی فقط یک سال مابین پاییز 1966 تا اکتبر 1967 توانست جان سالم به درببرد و در آن تاریخ ، بعد از اسارت توسط ارتش بولیوی ، بوسیله نظامیان آمریکایی تیرباران شد.
اما سید علی اندرزگو ، 14 سال در سخت ترین شرایط اختناق و تورهای پلیسی شاه که توسط کارشناسان آمریکایی و اسراییلی هدایت می شد، خود را حفظ نمود ، در حالی که کانال ورود اسلحه و مهمات از لبنان و سوریه و همچنین آموزش نظامی برای گروه های مبارز داخلی بود ، سازماندهی مبارزان هوادار امام خمینی(ره) را برعهده داشت و بنا به دستور رهبر انقلاب ، به طور کاملا مخفیانه بنیه نظامی نهضت را تقویت می کرد.
ساواک در گزارشات خود ، از سید علی اندرزگو را با نام رمز «کیس سرفراز» یاد می کرد. چراکه بارها و بارها ، پس از روزها و ماهها ردگیری و شنود و تعقیب و مراقبت ، هنگامی که به یکی از پایگاههای داخلی وی دست پیدا می نمود ، پس از حمله ، ردی از وی نمی یافت. بارها و بارها، انبارهای وسیع اسلحه از اندرزگو یافت ولی اثری از خود وی نیافت. بارها و بارها دوستان و یاران و حتی همسر و خویشانش را به دام انداخت ولی قادر به شکار او نشد.
تا اینکه در اواسط ماه رمضان انقلاب(دوم شهریور سال هزار و سیصد و پنجاه و هفت) ، درحالی که تنها کمتر از شش ماه به پیروزی نهضت مردم باقی مانده بود، وی را در حال انجام یکی از قرارهایش به دام انداخت و شاید درواقع در دام اندرزگو اسیر شد، زیرا درحالی که انتظار داشت اطلاعات فراوانی از وی کسب خواهد کرد (ساواک اطمینان داشت.
مرد هزار چهره
اندرزگو برخلاف بسیاری از اعضای گروه‌های چریکی مارکسیستی و شبه مارکسیستی ، اقدام به خودکشی با سیانور نخواهد کرد ، چراکه هم از نظر اعتقادات اسلامی اش ، خودکشی گناه کبیره محسوب می گردید و هم امام دستور اکید داده بودند که پیروان ایشان به چنین اقدامی مبادرت نورزند.) علاوه براینکه اندرزگو همه اطلاعات و ارتباطات مکتوبش بر روی کاغذ که در جیبهایش موجود بودند را خورد و بلعید ، سپس حرکاتی انجام داد و طوری وانمود کرد که مسلح است و می خواهد به نیروهای محاصره کننده اش شلیک کند که در اینجا ماموران ساواک برخلاف دستور (که بایستی اندرزگو زنده دستگیر شود) وی را به رگبار گلوله بستند.
هنوز به دام افتادن اندرزگو در آن غروب نوزدهم رمضان هزار و سیصد و پنجاه و هفت ، سوال پژوهشگران و کارشناسان تاریخ و محققین را به همراه دارد که چرا اندرزگویی که چهارده سال ، کوچکترین مسائل امنیتی را رعایت می کرد تا آنجا که زبده ترین متخصصان ساواک را حیرت زده کرده بود ، چگونه در آن بعدازظهر تابستانی ، پیش پاافتاده ترین نکات مخفی کاری را در تماس تلفنی با یکی از دوستانش (که احتمالا از کنترل و شنود تلفن وی مطلع بوده است) در نظر نگرفته و به آن سادگی در تور پلیس امنیتی می افتد؟
کار ناتمام کیمیایی برای اندرزگو
زندگی و دوران فعالیت شهید سید علی اندرزگو ، سرشار از شگفتی ها و گفتنی های ناگفته و نقاط پرکشش و دراماتیک است که می تواند علاوه برجذابیت های مختلف ، بخشی از تاریخ مبارزات یک ملت را برای نسل امروز و فردا به نمایش گذارد.
خوشبختانه در همان اوایل انقلاب ، علیرغم تمامی مسامحه ها و کم لطفی دستگاههای فرهنگی و هنری ، برای ساخت فیلمی درباره سید علی اندرزگو تلاش هایی به عمل آمد.
اولین اقدامات در این جهت توسط مسعود کیمیایی صورت گرفت . اگرچه تاکنون خود کیمیایی دراین مورد سخنی نگفته است ، اما اسناد منتشره توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی در کتاب “حماسه شهید اندرزگو ” به خوبی گویای واقعیت یاد شده است.
از سرنوشت فیلم مسعود کیمیایی اطلاعاتی در دست نداریم ولی اطمینان داریم که ایشان فیلمی درباره سید علی اندرزگو نساخته است.
تیرباران؛ تنها ادای دین سینمایی به اندرزگو
اما چهار سال بعد علی اصغر شادروان فیلمی را با عنوان “تیرباران” و پیرامون زندگی شهید اندرزگو برپرده سینماها برد که در آن مجید مجیدی(فیلمساز معروف امروزی) در نقش سید علی اندرزگو قرار گرفته بود. فیلم “تیرباران” اگرچه به گوشه هایی از زندگی و مخفی کاری های اندرزگو پرداخته بود ولی به دلیل نگاه حادثه پردازانه و سبک هالیوودی اش ، از پرداختی درون گرا و قابل تامل در مورد شخصیتی همچون اندرزگو با آن همه عمق و وسعت ، عاجز ماند و کاراکتر اندرزگو از حد و قواره آرتیست های فیلم های غربی فراتر نرفت.
اگرچه به دلیل یکه بودن فیلم مذکور ، هنوز بایستی ممنون و سپاسگزار آقای شادروان باشیم که همت کرد و فیلمی درباره شهید اندرزگو ساخت. اما نمی دانیم که ایشان تا چه حد از تحقیقات آقای کیمیایی استفاده کرده و یا خود مسعود کیمیایی آن تحقیقات نافرجامش را در اختیار شادروان گذارده یا خیر! به هرحال احتمالا کیمیایی قادر بود که فیلم قابل تامل تری درباره زندگی شهید اندرزگو بسازد. و از این لحاظ و تا همین جا توجه ایشان به یکی از قهرمانان ملی تاریخ این سرزمین قابل ستایش است.
اما دوازده سال پیش و در سال هزار و سیصد و هشتاد و شش، خبرهایی به گوش رسید که گویا قصد براین است ، با امکانات و تحقیقات کافی ، پروژه ای سینمایی درباره زندگی شهید سید علی اندرزگو کلید بخورد که چندماه پس از آن به کارگردانی علی محمد قاسمی ، این کار آغاز شد و سرانجام و پس از سالها ، فیلمی با نام و یاد شهید اندرزگو جلوی دوربین رفت.
با توجه به اسناد و مدارک موجود از دوران زندگی سید علی اندرزگو انتظار می فت که فیلمی محکم و قوی به لحاظ استنادی و جذاب از جهت دراماتیک خلق شود. اما چنین اتفاقی نیفتاد و به دلیل عدم حمایت از پروژه، کار متوقف شد. قاسمی برای پیشبرد پروژه از سرمایه های شخصی اش استفاده کرد و برخی از اثاث منزلش را هم فروخت اما افاقه نکرد و بالاخره به یک مستند هفتاد و پنج دقیقه ای به نام گزارش شنبه رضایت داده شد که در سال هزار و سیصد و نود و دو به پایان رسید و تنها فیلمی است که تقریبا با ساختاری میان و براساس اسناد و مدارک افشاء نشده درباره زندگی و دوران شهید سید علی اندرزگو تا لحظه شهادتش موجود است.
گفتنی است یکی دیگر از آثار مهم درباره زندگی شهید والا مقام سید علی اندرزگو اثر موشن گرافی«در کوچه سقا باشی» در مدت زمان 15 دقیقه است که روایتی از زندگی اوست
این اثر به کارگردانی محمدحسین خوش‌بیان و طراحی علی دشتکی تولید شده در دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی (راه) تهیه و تولید شده است.
کلیه حقوق برای عماریار محفوظ است.