مستند سینمایی «چرا سوریه؟» جدیدترین اثر وحید فراهانی است که با روایتی متفاوت از جنگ در سوریه تولید شده است، این مستند در مورد چرایی ایجاد بحران در سوریه و مسائلی است که باعث شعله ور شدن آتش جنگ در این کشور شده است.
مستند دست بروی نکته‌ای مهم و حساسی گذاشته و اسم فیلم این سوال را در ذهن مخاطب ایجاد میکند. برای شروع، اندکی به گذشته نه‌چندان دور برگردیم؛ کشورهای دنیا به خاورمیانه همیشه به دید یک چاه نفت نگاه میکردند و هدف آن ها رسیدن به این چاه نفت بود.
ایران همیشه به خاطر وسعت و پهنه جغرافیایی و تعدد چاه‌های نفتی که دارا بود در مرکز کانون توجهات قرار داشت، اما تاریخ سرنوشت دیگری را برای ایران رقم زد و مسیر رسیدن کشورها به نفت ایران را سخت و سپس با پیروزی انقلاب اسلامی ناممکن کرد. حالا نگاه‌ها به کشورهای دیگری در خاورمیانه معطوف شده بود.
اما این امر باعث دوری جستن از ایران نشد؛ جمهوری اسلامی ایران همیشه سعی بر ایجاد روابط صلح‌آمیز با سایر کشورهای منطقه و کمک به آن‌ها را داشت و با پایان جنگ و هشت سال دفاع مقدس این امر بیشتر به چشم آمد.
آمریکا که بیشتر از سایرین چشم طمع به منافع خاورمیانه دوخته بود سیاست خارجه‌ی خود را در قرن نو میلادی و کنار رفتن رقیب اصلی‌شان (شوروی) دچار تغییر کرد. آمریکا با دستاویز قرار دادن حادثه مشکوک 11 سپتامبر، دکترین حضور فعال و فیزیکی در منطقه را راهبرد کار خود قرار داد.
این امر در دولت اوباما با تاسیس داعش به بالاترین حد خود رسید. اما داعش تنها برای گرفتن چاه‌های نفت سوریه و عراق نبود.
نگاه ایران به منطقه نگاه مادی نیست؛ منظومه فکری جمهوری اسلامی همیشه حول محور دولت اسلامی گردش داشته و با همراه ساختن کشورهای دارای منظومه فکری نزدیک به خود سعی در جلوبردن این راهبرد مهم داشته است. کشورهای زیادی دست دوستی به ایران دادند.
حالا آمریکا بدنبال جدا کردن این کشورها از هم است چون میداند کلید واژه وحدت در خاورمیانه سد محکمی‌ست که عبور از آن سخت است. این آغاز شکل گیری جبهه مقاومت بود.
دولت آمریکا برای هر کشور استراتژی خاص خود را دارد. در ایران بعد از جنگ نظامی که در آن ناتوان بود به جنگ اقتصادی و جنگ فرهنگی روی آورد و در آن متاسفانه پیشرفت محسوسی هم داشت.
اما برای کشورهای عراق و سوریه و افغانستان و … راهبرد نظامی به علاوه فرهنگی و اقتصادی اتخاذ کرد. با همراهی افراد دلباخته غرب داخل این کشورها توانست به این امر بیشتر دستیابد.
اما ایران شروع به دفاع از ماهیت اصلی کشورها کرد. امریکا با تضعیف کشورهای نزدیک ایران میخوهاد ابتدائاً ایران را تضعیف و سپس به مرزهای ایران برسد تا در نهایت تمام منطقه را تحت سلطه خود قراردهد.
«چرا سوریه؟» می‌گوید دلیل حضور آمریکا در خاورمیانه را چاه‌های نفت نشان دهد و تنها در یک پلان کوتاه حرف از قدرت طلبی آمریکا میزند.
درصورتی که این نیست؛ جاه طلبی و قدرت خواهی دولت آمریکا میخواهد تنها آمریکا در دنیا حرف بزند و سایرین بله قربانگوی او باشند. اما به این مهم اشاره‌ای نمی‌شود.
حال اینکه ایین راهبرد اولیه و هدف اصلی آمریکاست و جمهوری اسلامی ایران و در راس آن مقام معظم رهبری و شهید حاج قاسم سلیمانی این هدف را به خوبی شناختند.
آمریکا به دنبال به منفعت رسیدن همپیمانانش هم می‌باشد. رژیم اشغالگر قدس یکی از آن کشورهایی است که نقش مهمی را در این بازی ایفا میکند. روابط ترکیه و عربستان و اردن با اسرائیل همه متاثر از این موضوع است.
فرم و شیوه کارگردانی با ضعف هایی همراه بود، شروع مستند با گونه مستند انعکاسی است، اما ما غیر از یک قالب تکرار شده و آماده ظهور عکس در مایع چیز دیگری از انعکاس محصول سینمایی نمیبینیم.
این اولین اشتباه بزرگ کارگردان بود. اشتباه بزرگتر انتخاب حرف اشتباه بود. در تدوین هم انتخاب تصاویر تکراری و مکرر نشان دادن تصویر هوایی از مناطق سوریه حس خاصی جز آزار به مخاطب القا نمیکرد. در چند سکانس متن همان‌چیزی که تصویر در پلان قبل گفته است را دوباره تکرار میکند.
موضوع سوریه، موضوعی حساس و مغفول مانده و خوب بود. و تا حدی هم سعی در گفتن این موضوع گمشده داشت اما آنجور که باید و شاید نتوانست دقیق مسئله را در دست بگیرد و همراه با جزئیات توضیح دهد و همچنین از ضروریاتی مانند مسئله صلح فلسطین عبور کرده بود که به قبل از مسئله سوریه برمیگردد و آمریکا از آن زمان تابحال در خاورمیانه حضور داشته و در کار دولت‌ها دخالت و دست‌درازی داشته است.
نویسنده : امیرحسین کاربخش راوری
کلیه حقوق برای عماریار محفوظ است.