«مستوره» تازه ترین ساخته الهام هادى نژاد موفق شد در نهمین جشنواره مردمى فیلم عمار جایزه ویژه هیئت داوران بهترین فیلم داستانى نیمه بلند را از آن خود کند و همچنین جایزه ویژه بازیگرى به «بهار نوحیان» براى ایفاى نقش در این فیلم رسید.
همانطور که از نام این فیلم پیداست «مستوره» داستان زنى است که براى حفظ پوشیدگى و حجاب خود مى جنگد و تا پاى جان روى اعتقاداتش ایستاده است. هادى نژاد پیش از این دو مستند «هماى دیناران»، «بى بى قمر» و فیلم داستانى «خلود» را در کارنامه کارى خود ثبت کرده است و این روزها به ساخت اپیزودهاى دیگرى از «مستوره» مى اندیشد. با وى درباره این فیلم به گفت و گو پرداختیم که در ادامه مى خوانید.
خانم هادى نژاد «مستوره»، مشخصاً به مقوله حجاب مى پردازد اما با داستانى که از دل تاریخ مى گذرد ظاهراً این فیلم از یک حکایت خلق شده است.
بله. ایده اولیه ساخت این فیلم از یک حکایت شروع شد. ما در ساخت فیلم داستانى «مستوره» سعى کردیم تا یک روز از زندگى یک زن را که در مخالفت با کشف حجاب در خانه بست نشینى کرده به مخاطبان نشان بدهیم. سال گذشته من حکایتى را از عالمى شنیدم. این عالم زنى را مى شناختند که هفت سال در خانه بوده و در زمان مرگ نیز امام زمان (عج) را در خواب دیده است. این داستان براى من خیلى جذاب بود و طى تحقیقاتى که انجام دادم متوجه شدم این حکایت حقیقت دارد. از طرفى دیگر، مقام معظم رهبرى بارها تأکید کرده بودند که به واقعه مسجد گوهرشاد و قانون منع حجاب رضاشاه بپردازید و این مسائل انگیزه من را براى ساخت فیلم جدى تر کرد و تصمیم گرفتم یک روز از زندگى زنى را که در این دوران سعى کرده از خانه بیرون نرود، نشان دهم.
با توجه به اینکه با یک داستان واقعى سر و کار داریم، براى تولید این فیلم تحقیقاتى هم داشتید؟
ما تحقیقات بسیارى را براى به سرانجام رساندن این پروژه انجام دادیم و علاوه بر منابع مکتوبى که در مورد این وقایع تاریخى وجود داشت به مردم هم رجوع کردیم. به طور مثال پدربزرگ من در زمان قدیم آژان بوده و چیزى که خانواده از خاطراتشان تعریف مى کنند این بوده که همیشه زنهاى محجبه را که مى دیدند رویشان را برمى گردانند اما همکارانشان چادر از سر ز نها مى کشیدند و این خاطرات در خانواده خودمان خیلى معروف است. از طرفى دیگر به دلیل این که نسل کسانى که در آن واقعه بودند هنوز هم هستند و برخى پیرزنان و پیرمردانى که آن واقعه را درک کردند در قید حیاتند ما توانستیم تعدادى از آنان را بیابیم و با آنها گفت و گو کنیم.
ضمن اینکه یک سرى منابع هم در مورد آتاتورک و سفر رضاشاه به ترکیه که اتفاقات براساس این سفر رقم خورد و داستان کشف حجاب از آنجا شکل گرفت، وجود دارد که از آنها نیز استفاده کردیم. لوکیشن ما در شهر قم بود و تمام عوامل هم در همان شهر مستقر بودند به جز «بهار نوحیان» که به عنوان بازیگر در این پروژه حضور داشت و از تهران مى آمد. فیلمبردارى کار ۱۲ جلسه به طول انجامید و آذرماه سال گذشته انجام شد.
چه شد فیلم در جشنواره عمار شرکت کرد؟
«مستوره» متعلق به خانه داستانى اوج است و پیش از اینکه در جشنواره عمار به نمایش درآید در جشنواره فیلم رضوى و جشنواره مقاومت امسال حضور داشت. البته ما فیلم را به جشنواره هاى مختلفى ارسال مى کنیم اما برخى جشنواره ها متأسفانه با موضوع فیلم کنار نمى آیند و برخى دیگر مانند جشنواره هاى عمار، مقاومت و رضوى که نگاه بهترى به این مقولات دارند خیلى استقبال مى کنند.
تصمیم دارید اپیزودهاى دیگر هم بسازید؟
بله. خیلى دوست دارم این کار را ادامه بدهم و حتى داستان هاى بعدى هم در ذهنم شکل گرفته است اما منتظر بودم میزان استقبال از این فیلم را در جشنواره ببینم و تصمیم بگیرم که آیا کار را ادامه بدهم یا خیر. حتى این هم در ذهنم هست که به جاى ساخت سه اپیزود از این فیلم، نسخه سینمایى آن را بسازم. حتى اگر این کار به صورت ساخت اپیزودهاى دیگر باشد هم با همین محوریت حجاب خواهد بود. فارغ از این که داستان «مستوره» تلخ بود اما در آن دوران داستان هاى شیرینى هم اتفاق افتاده و همبستگى زیادى میان زنان وجود داشته است.
به عنوان سازنده اثر، مؤلفه هاى اصلى «مستوره» را در چه مى بینید و اینکه این فیلم مى خواهد به مخاطبانش چه بگوید؟
مظلومیت حجاب در دوران منع حجاب رضاشاه خیلى زیاد بوده است و شاید در حال حاضر این مظلومیت همچنان وجود دارد به دلیل اینکه مقوله حجاب درست ارائه نشده است. زمان رضاشاه پهلوى زنان براى چیزى که به آن عشق مى ورزیدند جنگیدند و حجاب براى آنها مفهوم ویژه اى داشت و این چیزى است که شاید در بین خیلى از ما وجود نداشته باشد چون آن را به درستى نمى شناسیم. من دوست داشتم این را نشان بدهم که به قدرى حجاب براى زنان آن دوران مهم بود که بین جان فرزندشان و حجابشان حاضر بودند دست به انتخاب بزنند و بین دو راهى مى ماندند. اما من شاید اعتقادم خیلى ضعیف تر از آنها باشد و به نظرم شاید فرهنگ ما در این میان مقصر است که نتوانستیم مردم را متوجه کنیم که چادر پیشینه بسیار مهمى دارد. در نهایت همه تلاش من این بود که راجع به شیرزنان آن زمان صحبت کنم که براى حفظ اعتقادشان تا پاى جان ایستادگى مى کردند؛ مسئله اى که به نظرم امروز کمرنگ تر شده است.
بازخورد مخاطبان نسبت به فیلم چگونه بود؟
من در دو نوبت اکران مردمى حضور داشتم و چیزى که برایم بسیار جالب بود حضور افرادى با هر سن و سال بود که مشتاقانه فیلم را تماشا مى کردند و با این که شخصا به ایرادهاى فیلم واقفم اما مردم فیلم را بسیار دوست داشتند و در اکران هاى مردمى و شبکه هاى اجتماعى نظرات خودشان را مى گفتند که اغلب هم مثبت بود و همین مسئله براى من بسیار ارزشمند و خوشحال کننده بود.
نظرتان درباره جشنواره عمار چیست؟
جشنواره عمار دو ویژگى بسیار خوب دارد. یکى مردمى بودن و دیگر جسارت داشتن است. به این معنا که به فیلمساز اجازه مى دهد در هر موضوعى که نقد مى کند آزاد باشد و این جسارت را به فیلمساز داده و اى کاش که فراتر از این حد حرکت کند و فقط شاهد حضور فیلمسازان مذهبى و یک سرى خطوط فکرى مشخص نباشیم. این جشنواره جاى کار بسیارى دارد و مطمئن هستم که طى سالهاى آینده و در دوره هاى بعدى اتفاقات بیشتر و بهترى رخ مى دهد. نکته دوم به مردمى بودن آن برمى گردد. به طور مثال، من سینمایى ندارم که با مردم در ارتباط باشم و نهایتا بتوانم به واسطه شبکه هاى اجتماعى با مردم و مخاطبانمان مرتبط باشم که آن هم کافى نیست و مخاطبانم محدود است. اما عمار موقعیت خوبى است که من مى توانم فیلم را در آن نمایش دهم و به نظرم آینده درخشانى خواهد داشت.
فیلمتان هم که موفق شد در جشنواره دو جایزه کسب کند؟
جایزه خوبى بود ولى نباید به جوایز توجه کرد. من فکر مى کنم جایزه ام را از مردم گرفتم و وقتى وارد اکران هاى مردمى مى شدم خیلى خوشحال بودم.
به نقل از روزنامه قدس
کلیه حقوق برای عماریار محفوظ است.