نگاهی به فيلم «زمین به علاوه پنج درصد»
«زمین به علاوه پنج درصد» مجتبی غفوری از آن مستندهایی است که سال‌ها بود خلاء آن در بین مستندها و حتی کلیت بحث‌های رسانه‌ای ایران حس می‌شد و معلوم نبود چرا کسی سراغ ساخت و طرح آن نمی‌رفت. موضوع فیلم با اینکه موضوعی تخصصی، پیچیده و غامضی است اما حالا تبدیل شده است به یک مسئله و دغدغه‌ی عام، اینکه؛ بدهکاری تقریبا تمام کشورهای دنیا از کجا نشئت می‌گیرد؟ این کشورها به چه دولت یا شخصی این میزان بدهی دارند؟ نقش سیستم بانکداری ربوی این وسط چیست و اساسا سیستم اقتصادی مبتنی بر بانکداری امروزی چه بلایی سر مردم آورده است؟
این‌ها با اینکه اساسا مسائل علمی پیچیده‌ای هستند اما حالا تبدیل شده‌اند به دغدغه‌ای عمومی که کسی هم به درستی به آن‌ها پاسخ نداده است. حالا احتمالا اکثریت غالب مردم به این باور کلی رسیده‌اند که سیستم اقتصادی امروز جهان، سیستم اقتصادی تحمیل شده از سوی بانک‌ها دارای مشکلات مهمی است اما چند درصدشان می‌دانند و می‌توانند توضیح دهند مشکل دقیقا چیست؟ حتی بسیاری از دانشجویان و نخبگان نیز شاید کلیاتی از تئوری اقتصادی «فریدمن» و … بدانند اما مشکل این است که این مکانیزم اقتصادی تا به امروز بصورت ساده‌شده و عامیانه برای مخاطب عام شرح داده نشده است.
حسن بزرگ «زمین به علاوه پنج درصد» دقیقا همین جاست. سازندگان مستند تمام سعی‌شان را کرده‌اند تا مکانیزم پیچیده‌ی اقتصاد جهانی را از همان مبداء پیدایش، یعنی اختراع پول به مخاطب شرح دهند و از آنجا برسند به وضعیت بغرنج کنونی و از روی مسئله‌ی به شدت جذاب و تا به حال کمتر بیان شده‌ی «جنایت اقتصادی» و «جنایت‌کار اقتصادی» پرده‌برداری کنند. در این مسیر هم از بخش‌های انیمیشن به خوبی بهره برده‌اند و هم از مصاحبه‌ها و تصاویر آرشیوی به اندازه و تاثیرگذار استفاده کرده‌اند.
با این‌همه اما بزرگترین مشکل مستند جذاب مجتبی غفوری مشکلات تکنیکی و ساختاریست. مشکلاتی که شاید به خاطر بودجه‌ی اندک به فیلم تحمیل شده باشند اما در هر حال حاصل کار فیلمی است که به لحاظ فنی می‌توانست بسیار حرفه‌ای‌تر و شکیل‌تر اجرا گردد. در حال حاضر بخش‌هایی که یک مجری توضیحاتی را به مخاطب ارائه می‌دهد به لحاظ اجرا بزرگترین نقطه ضعف کارند و در آینده هم به راحتی قابل جایگزینی‌اند. اما حتی بدون این جایگزینی نیز همین نسخه‌ی فعلی هم می‌تواند در صورت پخش از رسانه‌های عمومی مثل تلویزیون به یکی از جذاب‌ترین مستندها برای مخاطب عام تبدیل شود.
امیر ابیلی
کلیه حقوق برای عماریار محفوظ است.