به گزارش راهنوشت، «محمدصادق باطنی» مستندساز، پژوهشگر و کارگردانی است که مستند «او با ما»ی او موفق به کسب جایزه بهترین فیلم در بخش جنگ نرم از چهارمین دوره جشنواره عمار شد.
باطنی که علاوه بر این تاکنون دو مستند بلند «دوپینگیها» و «جای خالی» و 15 مستند کوتاه ساخته، در کارگاه «مدیریت حس مخاطب در فیلم مستند» نکات جالبی را در رابطه با مستندسازی بیان کرده است که بخشی از آن را در ادامه میخوانیم.
علاقهمندان به این کارگاه آموزشی میتوانند آن را از طریق سایت عماریار دریافت کنند.
درس دوم: مدیریت حس مخاطب
ما باید براساس منطق خودمان راجع به حس مخاطب فکری کنیم.
مثلا اگر مستندی با موضوع فرهنگ میخواهیم تولید کنیم باید ببینیم در فرهنگ مردم جای چه چیزی خالی است تا حس مخاطب نسبت به این کمبود برانگیخته شود. بعد از اینکه مخاطب نسبت به کمبودها آگاه شد، باید ببینیم میخواهیم برآیند حس مخاطب مثبت باشد یا منفی.
برای اینکه حس مخاطب مثبت باشد، باید یک بخشی از اثر حس منفی داشته باشد تا مخاطب بعد از حس منفی به شیرینی حس مثبت برسد.
مثل اینکه وقتی یک لکه سیاه روی لباس سفید ما میافتد، باعث میشود ما بیشتر به بخش سفید و تمیز لباسمان توجه کنیم و وقتی که لکه سیاه را میشوییم از تمیزی لباسمان لذت میبریم.
پس برای اینکه برآیند حس مخاطب مثبت باشد، باید اوایل کار حس مثبت، اواسط حس منفی و در پایانبندی حس مثبت داشته باشیم.
در کل ما باید نسبت به سوژه یا موضوع رویکرد مثبت یا منفی داشته باشیم. بعضی اوقات یک مستند را فقط از دریچه عقل میبینیم و تغییری در حس ما ایجاد نمیشود.
ما میتوانیم مستند را به دو صورت تولید کنیم:
میتوانیم یک سویه به سمت ماجرا برویم، یعنی بگوییم موضوع یا سوژه خوب یا بد است یا اینکه میتوانیم دو سویه به سمت ماجرا برویم و قضاوت را به مخاطب بسپاریم؛ که روش دوسویه هم به ساده و پیچیده تقسیم میشود.
پس برای چگونه گفتن و چگونه برانگیختن حس مخاطب باید پژوهش کنیم که مستند توصیفی است یا اکتشافی.
سپس به پرده ها میرسیم. شخصیت و موضوع در این لایهها یا پردهها خلاصه میشود.
پس از این مرحله به طراحی روایت میرسیم و به هر کدام از پردهها نسبت به حس مخاطب حس مثبت یا منفی میدهیم و بعد براساس رویکرد (مثبت یا منفی)، (یک سویه یا دوسویه) و (ساده یا پیچیده) تصمیم میگیریم کدام چیدمان را داشته باشیم.
درس قبلی از این سیر: